Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
Yüklə 1,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 36-jadval. Lizing va prokat o‘rtasidagi farqlar Munosabat turlari № Baholash ko‘rsatkichlari
|
36-jadval.
Lizing va prokat o‘rtasidagi farqlar Munosabat turlari № Baholash ko‘rsatkichlari Prokat (yollash) Lizing 1 2 3 4 1 Ishlab chiqarish vositasiga bo‘lgan munosabat nuqtayi nazaridan Foydalanish Foydalanish Egalik qilish Qisman tasarruf qilish 2 Prokat obyekti nuqtayi nazardan Xodim Mulk 3 Resurslarga javobgar nuqtayi nazaridan Ma’naviy va qisman moddiy To‘la mulkiy javobgar 4 Motiv va rag‘bat nuqtayi nazaridan Birinchi navbatda fiziologik ehtiyojni qondirish Shaxsiy salohiyatini ishga solish, ijtimoiy va intellektual ehtiyojini qondirish 5 Ishlab chiqarilgan mahsulot va daromadga bo‘lgan huquq nuqtayi nazaridan Mahsulot va daromadga korxonaning o‘zi xo‘jayinlik qiladi Lizing oluvchi, ya’ni foydalanuvchi ixtiyorida bo‘ladi 6 Tovar ishlab chiqaruvchining holati nuqtayi nazaridan Yollangan xodim Tadbirkor – mulk egasi 7 Bajaradigan funksiyasi nuqtayi Ijrochilik Ijrochilik Boshqaruvchilik, 250 nazaridan ya’ni tashabbuskorlik 8 Boshqarish usuli nuqtayi nazaridan Asosan ma’muriy boshqarish usuli O‘z-o‘zini boshqarish Boshqarishning iqtisodiy usuli 9 Muvofiqlashtirish usuli nuqtayi nazaridan Mehnat shartnomasiga Mulkiy huquq Qarziy huquq Tijoriy huquq munosa- batlari 10 Ish haqi darajasi Mehnat shartnomasiga binoan Lizing oluvchining qoldiq daromadiga binoan 11 Menejerlar bilan munosabat nuqtayi nazaridan Iyerarxik, yuqoridan pastga, pastdan yuqoriga Shartnomaviy, hamkorlik 12 Tashkiliy nuqtayi nazardan Yollangan mehnat Mustaqil tadbirkorlik faoliyati Shunday qilib, prokat ijara munosabatlarining eng oddiy turi bo‘lib, bu ijaraga asosan maishiy xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq tovarlar (nikoh liboslari, muzlatkichlar, televizorlar, tikuv va yozuv mashinalari, mavsumiy sport anjomlari va h.k.) beriladi. Bu ijara turining xususiyati shundaki, aksariyat hollarda muddati belgilanmaydi yoki ijara o‘ta qisqa muddatli bo‘ladi yoki iste’molchi undan xohlagancha foydalanishi mumkin. Lizing esa ko‘p (30-40 yil) muddatgacha bo‘lishi mumkin. Bu turdagi ijaraning xususiyati shundaki, aksariyat hollarda (80-90%) lizing muddati tugagandan so‘ng mulk egalari o‘zgaradi, juda kam hollarda mulk egasi o‘zgarmay qolishi mumkin. Lizing operatsiyasini amalga oshirish chog‘ida uchta subyektning ishtirok etishi shartdir: ishlab chiqaruvchi – lizing beruvchi; iste’molchi – lizing oluvchi; vositachi – lizing sotuvchi. Vositachining asosiy vazifasi shundan iboratki, u ishlab chiqaruv- chidan asbob-uskunalarni sotib olib, buyurtmaga asosan iste’molchiga ma’lum bir muddatga ijaraga beradi. Shu bilan bir qatorda vositachi moliyalashtirish ishlarining barchasini o‘z zimmasiga oladi. Lizing davrida vositachi (masalan, bank) iste’molchidan kelishilgan miqdordagi yillik (oylik, kvartallik, yarim yillik) badallarini olib turadi. [155]. Lizing bir vaqtning o‘zida ham moliyalash, ham yangi texnologiyalarni xarid qilish masalalarni hal etishda o‘xshashi yo‘q moliyaviy vositadir. Shuni ta’kidlash joizki, lizing faoliyati bir qator rivojlangan davlatlarda iqtisodiy taraqqiyotning, kichik va o‘rta biznesni 251 qo‘llab-quvvatlashning juda muhim va samarali shakli hisoblanadi. Lizing tufayli ham lizing sotuvchi, ham lizing beruvchi, ham lizing oluvchi, ya’ni lizing operatsiyasida qatnashuvchi har bir subyekt manfaat topadi. Masalan, ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) lizing operatsiyasi tufayli eng avvalo uskuna va mashinalarning oldi-sotdisini amalga oshirib, sotuv ko‘lamini kengaytirishi mumkin (37-jadval). Yüklə 1,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|