‘zbe risto n respublirasi 1 ay va ‘rta m axsus ta ’lim vazirligi

1-jadval
0 ‘pka segmcntlarini drcnajlash uchun tana holati
( ) ‘p k a b o ‘la g i y o k i
se g m e n ti
T a n a h o la ti
U q a la s h j o y i
Y u qori b o ‘lak
apikal
K urakni bosib y o tib , bosh
tom on 3 0 ° old in g a ctilg a n
lCo‘krak q a fa sin in g yuqori
orqa qism i
O ld in gi
Y O stiq s iz
kurakni 
b osib ,
taqim o stiga b o lish q o 'y ilg a n
K o ‘krak q a fa sin in g old in g i
yukori 2/3 qism i
Orqa
Q orin ga 
b o lish
q o ‘y ib
va
o ld in g a ozroq e g ilib o ‘tirish
K o ‘krak q a fa sin in g y o n to-
m ondan yuq ori 2 /3 q ism i
0 ‘rta b o 'la k , late­
ral va m ed ia l, o ‘n-
g i, chapd agi y u q o ­
ri til-sim o n va
pastki tilsim o n
Q aram a qarshi y o n to m o n g a
y o tib , 
b osh
3 0 °
pastga
b u k ilg a n va drcnajlanuvchi
to m o n 2 0 ° orqaga v a tizzalar
b u k ilgan h olatda y o n b o sh la sh
K o ‘krak 
q a fa sin in g
orqa-
dan yukori 1/3 q ism i
O ld in g i, bazal
K o ‘krakni b o sib , b o sh 3 0 °
p astga 
b u k ilg a n , 
tizzalar
b u kilgan
K o'krak 
q a fa sin in g
yon
tom onidan 1/3 p astk i q ism i
Bazal-Iateral
B o lis h n i 
s o n g a
q o ‘yib ,
qorincha, bosh p astga etilgan
drenajlanuvehi to m o n ozroq
k o ‘tarilgan
K o ‘krak 
q a fa sin in g
yon
tom ondan o ‘rta 1/3 q ism i
Orka lateral
Q orin ga y o tib , b o sh pastga
c tilg a n , to s b iroz k o ‘tarilgan
K o ‘krak q a fa sin in g orqadan
pastdagi 1/3 qism i
Perkussion massaj qilish uchun drcnaj holatidagi bem orning 
k o ‘krak qafasi sohasiga kaftning qirrasi bilan 1 minut davom ida 
40-50 m arta uriladi. Bir minut pauzadan so‘ng yo‘tal qo ‘z g ‘atiladi. 
M uolaja 3-5 m arta qaytariladi. Vibratsion massaj murakkabrok. 
Drenaj holatidagi bem orning k o ‘krak qafasiga kaftni q o ‘yib, 
vibratsion (silkituvchi) harakat qilinadi. Navbatma navbat har xil

---

drenaj holatlarida ko ‘krak qafasining hamma sohalari 30-40 minut 
davom ida vibratsion massaj qilinadi. Buning uchun maxsus 
clektrli vibromassajcrlardan foydalanish ham mum kin.
Y o‘tal reflcksini q o ‘z g ‘atish uchun 
uzuksim on tog‘ay 
sohasida traxeya engil bosiladi yoki NaCl gipcrtonik eritmasi, 
atsetilsistein 20% aerozoli nafas yo‘liga yuboriladi. Ayrim 
holatlarda sun’iy yo‘taltiruvchi apparat (IKA R-4) yordamida 
yo ‘tal imitatsiya kilinadi. Traxcobronxial daraxtni tozalashning 
eng samarali usuli bron-xoskopiya hisoblanadi. Bolalarda bu usul 
um um iy ancsteziya ostida bajariladi. Ayrim klinik holatlarda 
(qusuq moddalar aspiratsiyasi, astmatik holat, a l’vcolyar protcinoz 
va xakozo.) bronxopul’monal lavaj usuli q o ‘llanadi.
O ksigenotcrapiya
Arterial 
gipoksemiya 
nafas 
yetishm ovchiligining 
ko ‘p 
uchraydigan 
bclgisi 
hisoblanadi. 
Shuning 
uchun 
kislorod 
ingalyatsiyasi respirator q o ‘llovchi terapiyaning doimiy qismi 
bo ‘lishi kcrak. Hamma dori darm onlar kabi, kislorod m a’lum bir 
dozada beriladi. Kislorodning arterial qondagi qismiy bosimini 
( P a 0 2) va nafas aralashm asidagi nisbiy konsentratsiyasini F i0 2 
tekshirish natijasidagina bem orga kislorodning mos, to ‘g ‘ri 
dozasini 
aniqlash 
m um kin. 
0 ‘pkalar 
gaz 
almashinuv 
funksiyasining holatiga binoan bir bem orning o ‘zida kislorodning 
optim al dozasi har xil m iqdorda o ‘zgarishi m um kin. M isol uchun, 
gialin mcmbrana kasalligi bor chaqaloq bolaga toza kislorod 
F i0 2= l,0 ingalyatsiyada berilsa, birinchi kuni P a 0 2 6,65 - 9,31 
kPa (50 - 70 mm.sim.ust.). ikkinchi va uchinchi kunlari esa 
kislorodning P a 0 2 bu konscntratsiyasi toksik darajagacha 26,6 -
39,3 kPa (200 - 300 m m .sim .ust.) k o ‘tariladi. Shuning uchun 
oksigenotcrapiya davomida nafas aralashm asidagi va arterial 
qondagi 0 2 konsentratsiyasi doim iy nazorat qilinishi shart.
Burun naychalari orqali ingalyatsiya berilganda kislorodning 
konsentratsiyasini 40%dan oshirish imkoni y o ‘q, burundan nafas 
olish qiyinlashadi, bum n shilliq qavatlarini quritishi, qitiqlashi va

---

jarohatlashi m um kin. Yuz niqobi orqali kislorod ingalyatsiyasi 
uning yuqori konsentratsiyasini ta ’minlashga imkon beradi. Havo 
bilan gaz alm ashinuvini ta ’m inlaydigan o ‘lchamli teshiklari 
b o ‘lgan m axsus yuz niqoblari qulaylik tug‘diradi. Bunda bemor 
bezovtalanm aydi va kislorod konsentratsiyasini oson nazorat 
qilish mumkin. Ammo, nogerm etikligi sababli kislorod oqimi 
tczligi katta (8-12 1/min) b o ‘lishi kerak, shunda ham kislorodning 
konscntratsiyasi 50-60%dan oshm aydi. Chaqaloqlarda oksigenote- 
rapiya 
m axsus 
yopiq 
kuvezlarda 
o ‘tkaziladi. 
Bu 
usulda 
kislorodning m a ’lum konsentratsiyasini, haroratini va namligini 
saqlash m um kin. Perspiratsiya orqali suyuqlik y o ‘qolmasligi 
uchun 
nafas 
aralashm asidagi 
kislorodning 
konscntratsiyasi 
40%dan oshiq b o ‘lsa, bu aralashm a q o ‘shimcha namlanadi. Sovuq 
havo oqim iga kichik yoshdagi bolalar juda sezgir bo ‘ladi va ularga 
organizm haddan ziyod sovuganidck ta ’sir qiladi. Shuning uchun 
bolaga berilayotgan 0 2 ilitadigan moslamadan o ‘tkazilishi kerak.
Davomiy 
va 
yuqori 
konsentratsiyali 
oksigenoterapiya 
retrolcntal fibroplaziya (chala tu g ‘ilgan chaqaloqlar retinopatiyasi) 
hamda o ‘pka va bronxlar displaziyasi kabi og‘ir asoratlarga olib 
kelishi mumkin. P a C 0 2ning gipcrokscm iyasiga javoban k o ‘z to‘r 
qavati qon tom irlarining juda ham torayishi kuzatiladi. O ksigeno­
terapiya to ‘xtagandan 1-2 oy o ‘tgach, ularning prolifcratsiyasi 
boshlanadi, k o ‘z to ‘rlarining shishi kuzatiladi. B a’zi hollarda 
kasallik to ‘xtaydi va hech qanday organik asoratlar kuzatilmaydi. 
Ayrim hollarda esa (25% ) k o ‘z to‘r pardasining ajralishi, 
keyinchalik 
chandiq 
paydo 
b o ‘lib, 
ko ‘rish 
qobiliyatining 
y o ‘qolishi kuzatiladi.