Nafas oxiridagi m usbat bosim - NOM B
(PEEP - Positive End Expiratory Pressure)
E'iolalarda PEEP 3-4 sm suv.ust.ga teng b o ‘lgan miqdorda
qo‘llanadi. Funksiona! qoldiq hajmini (FRC - functional residual
capacity) ko ‘paytiruvchi holatlar ichki m usbat bosim PEEP
ortishiga olib keladi. Oxirgi yoki qoldiq al’vcolyar bosimni
belgilaydigan ushbu musbat bosim internal PEEP, auto PEEP yoki
gas trapping deb yuritiladi. U ning ortishi nafas chiqarish vaqtida
nafas y o ‘llarida yuqori qarshilik borligidan yoki to ‘liq nafas
chiqazilmaganligidan dalolat beradi (bronxial astm ada).
Respiratorlardagi nafas chiqarish klapani to ‘liq ochilm asligi
hisobiga PEEP yuzaga kcladi va bemor gazlar oqim iga qarshi
nafas chiqazadi. Shunday qilib yaratilgan PEEP nafas oxiridagi
tashqi m usbat bosim (external PEEP) deb ataladi. Shuning uchun
o ‘pkalardagi holatni aniqlovchi bosim - umumiy PE E P (total
PEEP) respiratorda belgilangan set PEEP va ichki - internal PEEP
yig‘indisidan iborat b o ‘ladi. EVITA seriyasidagi D rager firmasi
ayrim, respiratorlarida nafas oxiridagi ichki m usbat bosim
o ‘lchanadi bu esa
bronholitik tcrapiyani samarali o ‘ tkazishga
yordam beradi. Ichki PEEP monitoringi o ‘pkalar mexanik
xususiyatining to ‘satdan o ‘zgarishida va noto‘g ‘ri belgilangan
ventiyalyatsiya tartibida barojarohat asoratidan saqlanish imkonini
yaratadi. Undan tashqari bu apparatlarda ichki PEEP m onitoringi
bilan bir qatorda bem or to ‘liq nafas chiqazganidan keyingi
o‘pkalarda qolgan havo hajm ini (V trap) ham kuzatish m um in.
0 ‘SVdagi asosiy tartiblar
1. Hajm nazorati ostidagi ventilyatsiya (VCV - volum e control
ventilation). Bunday an’anaviy tartib, bizga yaxshi m a ’lum va
ishlatilib kelinayotgan PO rcspiratorlari oilasiga (PO -5, PO-6)
mansub. A pparat yordam idagi nafas berish belgilang;an O
2
va
havo aralashm asi hajmi kirguncha davom etadi (VT - volume
tidal), keyin nafas chiqarish klapani ochilib, ko‘krak qafasi va
o ‘pkalar elastikligi tufayli passiv nafas chiqaziladi. Bu tartibdagi
ventilyatsiyada kafolatlangan nafas hajmi va m inutlik nafas
hajmini respirator o ‘zi nazorat qilgan holda ta ’minlaydi.
2. N afas olishda cheklangan bosimli ventilyatsiya (PLV -
pressure lim ited ventilation). Bunday tartib belgilangan nafas
hajmi asosida cheklangan bosim bilan ventilyatsiya o ‘tkazishni
ta ’minlaydi va o ‘pkalam i barotravm adan saqlaydi.
3. Bosim nazorati ostidagi ventilyatsiya (PCV - pressure cont
rol ventilation). V cntilyator havoni nafas yo‘llariga belgilangan
yuqori bosim sathiga ctguncha xaydab beradi. Bu sathga etish
bilan havo oqimi sekinlashadi va shu m iqdordagi havoni
belgilangan nafas olish vaqti davomida ushlab turadi. Shu asosda
oqim ning egri shakli va nafas olish platosi davomiyligini
boshqarish mumkin (1 jadval).
Yordamchi sun’iy nafas turlari bem orda paydo bo ‘layotgan
m ustaqil nafas harakatlariga oz invazivlik bilan yordam berish va
ekstubatsiyaga tayyorlashga y o ‘naltirilgan.
0 ‘pkalaming
yordamchi
sun’iy
ventilyatsiyasi
turlari
quyidagilardan iborat:
1. ASV - assist controlled ventilation.
2.
IMV - intermittent m andatory ventilation.
3. SIMV - synchronized intermittent m andatory ventilation.
4. ASB - assist spontaneous breathing yoki PSV - pressure
support ventilation.
5. SIMV + PSV.
6. BIPAP - biphasic interm ittent positive airw ay pressure.
7. BIPAP + SIMV.
8. BIPAP + APRV — airway pressure release ventilation.
9. MMV - mandatory minute volume ventilation.
Yordamchi mexanik nafas benshni ta ’minlash m aqsadida
trig g er (javobgar) tizimlari
ishlab
chiqilgan,
y a ’ni bosim
o ‘zgarishini sezuvchi (pressure triggering) va oqim o ‘zgarishini
sezuvchi (flow triggering). Bu tizim lar sezuvchanligini maxsus
tugm alar, yordamida o ‘zgartirish, boshqarish mum kin.
IMV - Intermittent M andatory V entilation - o ‘zgaruvchan
m ajburiy ventilyatsiya yordamchi sun’iy nafasning bu tartibida
n afas berish bemorning mustaqil nafasi bilan m oslashm aydi. Bu
h o la t bemor nafasini respirator bilan asinxron ravishda kelishi va
barotravm a bo‘lishiga asos yaratishi mum kin.
SIMV - Sinchronired Interm ittent M andatory Ventilation —
sinxronlashgan majburiy ventilyatsiya. IM V dan farqli o ‘laroq
s u n ’iy nafasning bu tartibda o ‘rnatilgan nafas hajm i bilan mexanik
nafas berish bcm orda paydo b o ‘layotgan nafas olish b ila n mos
ravishda o ‘rnatilgan triggcrga javoban olib boriladi. SIM V tartibda
mexanik nafas moslamada o ‘matilgan nafas tezligi asosida
o ‘tkaziladi, chunki trigger mexanizmning faolligi o‘rnatilgan nafas
tezligiga mos ravishda faollashadi.
IPPV — A sist - (ba’zi moslamalarda ACV assist coutrolled
ventilation) SIM V tartibidan farqli sun’iy nafasning ushbu
tartibida trigger bemorning har bir nafas olish harakati bilan
birgalikda faollashadi. Nafas tezligini bemor belgilaydi. Shunisi
ahamiyatliki, agarda bemordagi nafas olish harakatlari o ‘m atilgan
nafas tezligidan kam b o ‘lsa yoki umuman harakatlar qayd
etilmasa, m oslam a Assist ventilation tartibiga o ‘tadi va bem orga
m ajburiy sun’iy ventilyatsiya o ‘tkaziladi.
ASB - A ssist Spontaneous Breathing (mustaqil nafasni
quvvatlash) yoki PCV - pressure support ventilation (bos im bilan
quvvatlash tartibi) yoki PS. Yordamchi sun’iy nafasning bu
tartibida bem or mustaqil ravishda minutdagi nafas olish tezligini,
nafas siklining davom iyligini, nafas hajmi va nafas tezligini
boshqaradi. SH ifokor esa faqat mustaqil nafasni quvvatlash
darajasi va berilayotgan oqim tezligini belgilovchi yordam chi
nafas (ASB tugm asi yordamida) darajasini boshqaradi. H ar bir
yordamchi
nafas
olishning
boshlanishi
sezuvchan
trigger
m exanizm ining faollashuvi orqali kechadi.
SIMV + PSV - bu tartibda mustaqil nafas olish bosim
yordam ida quvvatlanadi va o ‘rnatilgan barcha mexanik k o ‘rsat-
kichlar bem orning nafas olish harakatlari bilan m oslashgan
b o ‘ladi. B archa ko ‘rsatkichlar xuddi SIMV va PSV tartiblaridagi
kabi o ‘m atiladi.
BIPAP - Biphasic Intermittent Positive Pressure (nafas
y o ‘ llarida ikki fazali musbat bosim). «Ikki fazali» atamasi ikki
m a ’noni qayd etadi; y a’ni nafas y o ‘lIarida bosim hosil qiluvchi
doim iy tarkibning ikki darajasini galma - gal qoMlash va sun’iy
nafasning mustaqil nal'as bilan birga qo ‘llanishi. Bu tartib D rager
firm asining original qurilmasi
hisoblanadi
va
o‘z
ichiga
yordam chi sun’iy nafas va bosim ostida boshqaruvchi ventilya
tsiy a xossalarini qamrab olgan. Bu tartib ushbu xususiyati bilan
aham iyat kasb etadiki, unda bemor nafaqat nafas chiqarish
fazasida, balki moslama o ‘matilgan nafas chiqarish klapanining
elektron boshqaruvchisi hisobiga nafas berish fazasida ham
m ustaqil nafas olish imkoniyatiga ega. Buning uchun quyidagi
k o ‘rsatkichlar belgilanadi: PINS - yuqori bosim yoki nafas olish
PB darajasi, PEEP - quyi bosim yoki nafas chiqarish - PH daraja-
si, nafas bosim darajalari o ‘zgarishi (t - nafas tezligi tugmasi
yordam ida) va nafas olish vaqtining nafas chiqarish vaqtiga nisbati
( TI - ТЕ ). Oqim yoyining shaklini boshqarish m aqsadida bosim
darajasining o‘sish shakli va tezligi o ‘m atiladi ( 0 - 2 sek).
M ustaqil nafas harakatlari kuzatilmagan hollarda BIPAP tartibi
to ‘liqligicha bosim ostida boshqariluvchi sun’iy ventilyatsiya
o ‘rnini bosadi. Bemorda paydo bo'lgan mustaqil nafas harakatlari
esa tibbiyot xodimlarining aralashuvisiz va minimal sedatatsiya
darajasi bilan kcchadi. Bem orning mustaqil nafasga erta o ‘tishi va
diafragm al nafasning paydo b o ‘lishi o ‘pkalarning barcha qismi-
n in g to ‘liq ventilyatsiya b o ‘lishiga va oxirgi o ‘tkazilgan tekshi-
ru v la r natijasi b o ‘yicha yiringli asoratlar kelib chiqishini keskin
kam aytiradi.
Bu uslub xozirgi vaqtga kelib, bem orning mustaqil nafasga
o ‘tisliida
qo‘llaniladigan
barcha
uslublardan
ustun
b o ‘lib
kclm okda.
B IPA P+SIM V - bu uslub mustaqil nafasni quyi bosim
darajasida, ya’ni PEEP da qo ‘shimcha sikllar bilan quvvatlashga
asoslangan. Bu kom binatsiya gipoventilyatsiya rivojlanishining
o ld in i oladi.
M M V -M andatory Minute Volume Ventilation. B u tartib
mustaqil nafas olish vaqtida qo ‘llanilishi mumkin. Agar m ustaqil
nafas olish vaqtida minutli hajm belgilangan k o ‘rsatkichlar (M MV
hajmi) dan pasaysa Vt va f - parametrlari orqali boshqariluvchi
mexanik sun’iy nafas tartibi ishga tushadi. MMV tartibi noregul-
yar va etarli b o ‘lmagan mustaqil nafas vaqtida juda foydali.
Dostları ilə paylaş: |