Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi

Amir Temur va Temuriylar davri. 
Turkiy tilli qabila va elatlar- 
ning 0 ‘rta Osiyoga kirishi o ‘rta asrlarda ham davom etadi. Oikaning 
o‘rta asrlardagi eng yuksalgan davri buyuk Amir Temur (1336-1405) 
faoliyati va u tuzgan ulkan davlat davri boiadi. Oikamizdagi eng 
mahobatli madrasalar, saroylar. maqbaralar aynan Amir Temur 
va Temuriylar davrida bunyod etilgan. Fan va madaniyat yuksak 
cho‘qqilarga erishgan xalqimizning etnik shakllanishi da muhim bir 
bosqich asrlar davomida faxrlanadigan jarayonlar davri boidi.
113

---

0 ‘rta asrlarda o‘lkaning asosiy xalqlari - o‘zbek. tojiklar, turk- 
manlar, qoraqalpoqlar, qozoqlar. qirg‘izlar va uyg‘urlar shakllangan.
0 ‘zbeklar. 
0 ‘zbek xalqining shakilanishida ikki asosiy kompo- 
nent - vohalarining qadimgi o'troq dehqonchilik turkiy va eroniy tilli 
aholisi hamda chorvador turkiy tilli 0 ‘rta Osiyoning cho‘l-dashtlari 
etnoslari qatnashgan. O'zbck xalqining shakllanishidagi xosligi bu 
jarayonlarning o‘zaro tutash hududlarda tojik xalqi bilan bir paytda 
sodir boMganidadir. 0 ‘rta Osiyo vohalarida o‘zbek etnonimi mus- 
tahkamlangan. Tarixda shayboniylar, ashtarxoniylar davlatlarining 
o‘zbek xonliklari deb atalishi ham shundan dalolat beradi. Demak, 
etnonimning shakllanishi xalqimizning shakllanishidan bir necha asr 
keyin sodir bo‘lgan.
0 ‘zbeklar va tojiklar o‘z asosida qadimgi o‘troq dehqonchilik aho­
lisining bo‘lishi tufayli o ‘zaro yaqin madaniyat yaratganlar. Mavjud ta- 
fovutlarko‘pincha milliy emas, balki hududiy omillartufaylidir. Ba’zida 
o‘zbek va tojiklar orasida madaniy o‘xshashliklar (masalan, Farg‘ona 
vodiysida), o‘zbeklarning turli viloyatlari aholi guruhlarida (jumladan, 
Xorazm yoki Janubiy viloyatlarda)giga nisbatan ko‘proq. XX asrda 
o‘zbek qishloqlarining tojik tiliga, tojik qishloqlarining o‘zbek tiliga 
o‘tganligi haqida tarixiy ma’lumotlar mavjud. 0 ‘zbekistonning voha 
va vodiylari tog‘ va tog‘oldi hududlari aholisi bugungi kunda yagona 
millat vakili deb hisoblanar ekan, ushbu etnonimning mustahkamlani- 
shi XX asming 20-yillaridan boshlangan edi.