290.
Muskullarning
yordamchi
apparati.
Fassiyalar: Ia – chakka fassiyasi; Iб – bilak
fassiyasi; Iв – son fassiyasi. Paylarning
qinlari; IIa – pay qinining ko’ndalang
kesimi; IIб – qo’l kafti barmoqlari payining
qini ochigan holatda. Sinovial xaltalar: IIIa
– yelka bo’g’mi soxasi; IIIб – tirsak; IIIв –
tizza. Muskullarning g’altaklari: IVa – ko’s
olmasi yuqiri qiyshiq muskulining g’altagi;
IVб – oyoq kafti katta barmog’ini bukuvchi
muskullarning g’altagi; V – sesamasimon
suyak.
1 – yuza fassiya (fassia superficialis); 2 –
hususiy fassiya (fassia propria); 3 – pay
qinining fibroz qavati (stratum fibrosum); 4
– sinovial qavat (stratum synoviale); 5 –
mezotendiniy (mesotendineum);
6 – sinovial bo’shliq; 7 – paylar; 8 – muskul
va paylarning ostida joylashgan sinovial
xaltalar; 9 – teri ostida joylashgan sinovial
xaltalar; 10 – muskullarning g’altagi
(trochlea muscularis); 11 – tizza qopqog’i
(patella).
Страница | 178
Bunda muskul tolalar payning bir tomonida
joylashgan, birpatli muskullar,
mm. unipennati,
va muskul tolalari payning ikki tomonida
joylashgan ikkipatli muskullar,
mm. bipennati,
hamda murakkab pay karkazining to’siqlariga
muskul tolalari brikuvchi ko’ppatli muskullar,
mm. multipennari,
farqlanadi (ras. 289).
Muskullarning shakillari ham turlichadir
(ras. 289). Muskullar kvadrat,
mm, quadrati,
uchburchakli,
mm. triangulares,
aylana,
mm.
orbiculares;
ikki boshchaga ega muskullar
(ikkiboshli) va ko’p (uchboshli, to’rtboshli),
ikki qorinchadan tuzulgan (ikkiqorinchali); bir
nechta tushlar bilan brikuvchi (tishli muskullar)
yoki aponevroz yotdamida brikuvchi – keng
muskullar va.b. bo’ladi.
Funksiyasiga ko’ra quyidagi muskullar
farqlanadi: bukuvchilar,
mm. flexores,
yozuv-
chilar,
mm. extenzores,
yaqin-lashtiruvchilar,
mm. adduvtores,
uzoqlashtiiruvchilar,
mm.
abductores,
aylantiruvchilar,
mm, rotatores,
ko’taruvchilar,
mm. levatores,
tushiruvchilar,
mm.
depressores,
to’g’irlovchilar,
mm.
erectores,
sfinkterlar,
mm.
sphincteres,
bo’g’imlarni mustahkamlovchi muskullar va
bo’g’imning ichidan o’tuvchi yoki bo’g’im
xaltasiga brikuvchi – bo’g’im muskullari
, mm
articulares;
teriga brikib uni harakatga
keltiruvchi muskullar – teri muskullari,
mm.
cutanei,
pronatorlar,
mm. pronatores,
va
supinatorlar,
mm supinatores;
taranglash-
tiruvchi muskullar,
mm. tensor,
va.b.
Bir tipdagi harakat funksiyasini bajaruvchi
muskullar, funksional ishchi muskullarga
birlashtiriladi. Bo’g’imdagi xar bir aylanish
o’qi o’zining juft funksional ishchi guruhiga
ega: bir o’qli bo’g’imlar – bir juftga (ikkita
funksional ishchi guruhlar), ikki o’qli – ikki juft
(to’rtta muskul guruhi), uch o’qli bo’g’imlar –
uch juft (oltita muskul guruhi).
Bir funksionalr guruhni tashkil etuvchi
muskullar, ya’ni birxil tipdagi vazifani
bajaruvchi muskullar sinergistlar deb ataladi.
Vazifasi bo’yicha qarama-qarshi muskullar,
ya’ni boshqa funksional guruhni tashkil
qiluvchi muskullar antogonistlar deb ataladi.
Bu bo’linish shartli ya’ni qator vaziyatlarida
sinergist-muskullar
antogonist-muskullar
sifatida, yoki aksincha ishlashi xam mumkin.
Skelet
muskullari
ularning
ishlashini
yengillashtiruvchi yordamchi apparatlarga ega
(ras. 290). Ularga fassiyalar, sinovial xalatalar,
palarning qinlari, muskul g’altaklari, pay
yoylari va sesamasimon suyaklar kiradi.
Fassiyalar, fasciae,
Dostları ilə paylaş: |