Kokanduni uz Iqtisodiyotdagi matematik modellashtirishning o‘rni

www.
kokanduni.uz 
funksional modellarni o
‘
rganishda obyekt ichki strukturasi haqida gipotezalar yuzaga keladi 
va strukturali modellashtirishga yo
‘
l ochadi. Funksional (yoki kibernetik) modellaring asosiy 
vazifasi obyekt mohiyatini namoyon bo
‘
lishining muhim ko
‘
rinishlari bo
‘
lgan faoliyat, ishlash 
jarayoni, xatti-harakati orqali aniqlashdir. Bunda ichki struktura o
‘
rganilmaydi, ichki stuktura 
haqidag
i axborotda esa foydalanilmaydi. Funksional model obrazi qilib “qora quti”ni olish 
mumkin. 
Bunda “kirish” x qiymatini berib, “chiqish” y qiymatini olish mumkin. Funksional 
model tuzish - x va y ni bog
‘
lovchi D operatorni topish hisoblanadi: Y=D(x) . Xuddi shu kabi 
turli matematik modellar iqtisodiyotda keng qo
‘
llaniladi. Matematik modellashtirishlarsiz 
iqtisodiyot tushunarsiz va murakkab ko
‘
rinishga kelib qoladi. Shuning uchun iqtisodiyotni 
modellashtirishlarsiz tasavvur qila olmaymiz. Ekonometrika iqtisodiy ma'lumotlarni o
‘
lchash 
bilan shug
‘
ullanadi. Iqtisodiy o
‘
zgaruvchilar o
‘
rtasidagi bog
‘
liqlikni isbotlash uchun statistik 
usullardan foydalangan holda empirik kuzatish bilan shug
‘
ullanadi. Statistik usullar asosan 
faraz va farazlarni tekshirishdan iborat. Matematik iqtisod esa matematikani iqtisodiy 
tahlilning nazariy jihatlariga tatbiq etishdir. 
Biroq, biz ikkalasi o
‘
rtasidagi munosabatni ko
‘
rib chiqsak, empirik tadqiqotlar va nazariy 
tahlillar yonma-yon boradi, chunki ular ko
‘
pincha bir-birini to
‘
ldiradi va mustahkamlaydi. 
Shuningdek, u nazariyalarni qo
‘
llashdan oldin haqiqiyligini empirik ma'lumotlarga qarshi 
sinovdan o
‘
tkazish imkonini beradi. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
https://vips.edu/wp-content/uploads/2020/09/Mathematical-Modelling-in-
Economics.pdf 
2.
https://www.researchgate.net/publication/287997586_Mathematical_Models_in_Eco
nomics
3.
https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-642-78508-5
4.
https://articlekz.com/en/article/34600 
5.
https://financeninsurance.com/digital-economy/ 
6.
https://itgip.org/wp-
content/uploads/2018/08/%D0%9C%D0%9C%D0%95_3_4_2017-
%D1%84%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BB-1.pdf
7.
https://en.wikipedia.org/wiki/Mathematical_economics