Z. T. M s h m o V a

Siz ota-onalar oldida nutq so‘zlamoqchisiz.
— 
Hurmatli ota-onalar! Meni o‘zlaringizga yaqin qabul 
qilishingizni xohlardim! «Psixolog» hayotda qanday ish qilish 
kerakligi» haqida gapirib beradi, hayot shunchalik murakkabki, 
uni psixologik qonunlar bilan boshqarish qiyin» deb o‘ylayotgan 
bo‘lsangiz kerak. Siz ham, men ham qiyin hayotiy vaziyatdamiz. 
Farzandlarimiz haqida gaplashaylik (Empatik o‘zaro ta’sir, 
«tenglik» asosida suhbatning boshlanishi).
89

---

— Yuzlaringizdan qattiq charchaganingiz sezilib turibdi. 
M a’ruzaga ishdan keyin kelganingiz ko‘rinib turibdi. M a’ruza 
sizlar uchun qiziqarli va foydali bo‘lishiga harakat qilaman 
(Hissiy qo‘llab-quvvatlanishni ifodalash, iliq shaxslararo 
munosabatni shakllantirish).
— 0 ‘zimni tanishtirishga ijozat bering! Oilaliman ikki 
qizim bor, men faqat psixologiya bo‘yicha mutaxassis bo‘lib 
qolmasdan, balki ikki farzandning onasiman. Barcha oilalarda 
bo‘lgani kabi bizning oilada ham munosabatlarda muammo 
va qiyinchiliklar bo‘lib turadi. Biz ularni hal qilishga harakat 
qilamiz. Bugun oilaviy muammolami qanday hal qilish haqida 
gaplashamiz (Hissiy ochiqlikni namoyon qilish «tenglik va 
ham fikrlik» asosida suhbatga tayyorgarlik).
Siz yuqori sinf o‘quvchilari oldida nutq so‘zlamoqchisiz.
— Qadrli do‘stlar! M a’ruza oldidan sizlami ko‘rganimdan 
xursandman: barchangiz kuchga to ‘lgan va hamma narsaga 
qiziquvchansiz. Bugungi ma’ruzamiz mavzusi sizlarga qiziqarli 
bo‘ladi, deb o‘ylayman. Ma’ruzani boshlashdan oldin, m a’­
ruzamiz suhbat shaklida o ‘tsa, yanada yaxshi bo‘lardi. Bu 
muammo bo‘yicha o ‘z fikringizni bildirishingiz mumkin, men 
bo‘lsa o ‘z fikrimni bildiraman (Auditoriyani hissiy qabul qilish, 
hamkorlikdagi dialog taklif etish).
— M a’ruzaga kelganingizdan juda xursandman. Sizlami 
psixologik muammolar qiziqtirsa kerak. M a’ruzada qiziqish- 
laringizni e ’tiborga olishga harakat qilaman (Yuqori sinf 
o ‘quvchilari qiziqishlarini, hissiy qo ‘1 lab - quvvatl ash).
Shunday qilib, quyidagi xulosalarga kelamiz. Maktabda 
amaliy psixologiya bo‘yicha m a’ruza o ‘qish oson emas. Ko‘p 
omillami hisobga olish zarur: auditoriyaga moslashish, ularning 
tilida gapirish, m a’ruza tinglovchilarga qiziqarli bo‘lishiga 
hamda ularning ehtiyojlarini qondirishga harakat qilish zarur. 
M a’ruzalami ta’sirli qilib o'qishga harakat qilish kerak, o ‘z 
obrazini chiroyli, ochiq, qiziqquvchan, boy hayotiy tajribaga 
ega inson sifatida namoyon qilish lozim, shaxsiy fikrni aytishga 
intilish zamr. 0 ‘zingiz haqingizda o‘rinli gapirib berishingiz 
mumkin. Har qanday auditoriyani siz psixolog, inson sifatida 
hayotingiz, his-tuyg‘ularingiz qiziqtiradi.
90

---