See discussions, stats, and author profiles for this publication at
-jadval Iqtisodiy xavfsizlikning quyi va yuqori tahlikali chegaralari
Yüklə 13,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.2-jadval
Iqtisodiy xavfsizlikning quyi va yuqori tahlikali chegaralari Quyi va yuqori tahlikali chegara Ko‗rsatkichlar Mazmuni darajasi % Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar Yalpi ichki mahsulotga nisbatan, foiz (quyi chegara) 16 Ishsizlik darajasi Iqtisodiy faol aholiga nisbatan, foiz(yuqori chegara) 8 Monetizatsiya darajasi Yalpi ichki mahsulotga nisbatan, foiz (quyi chegara) 25 Tashqi qarz Yalpi ichki mahsulotga nisbatan, foiz (yuqori chegara) 40 Ichki qarz Yalpi ichki mahsulotga nisbatan, foiz (yuqori chegara) 30 Tashqi qarzlar bo‗yicha to‗lovlar To‗lovlarning yillik eksport hajmiga nisbatan, foiz (yuqori chegara) 25 Mudofaaga xarajatlar Yalpi ichki mahsulotga nisbatan, foiz (yuqori chegara) 3 Fuqarolik fanlariga xarajatlar Yalpi ichki mahsulotga nisbatan, foiz (quyi chegara) 1,5 Innovatsion mahsulotlar Sanoat mahsulotlari umumiy hajmiga nisbatan, foiz (quyi chegara) 15 Sanoat ishlab chiqarishda mashinasozlik va metallni qayta ishlash Sanoat ishlab chiqarish hajmidagi ulushi, foiz (quyi chegara) 25 Davlat byudjeti tanqisligi Yalpi ichki mahsulotga nisbatan, foiz (yuqori chegara) 3,0 Davlat qarzini qoplash xarajatlari Davlat byudjeti xarajatlari hajmiga nisbatan, foiz (yuqori chegara) 20 Yashash minimumidan past darajada daromad oluvchi aholi Aholi umumiy sonidagi ulushi, foiz (yuqori chegara) 7,0 Aholi daromadlari bo‗yicha tabaqalanishi Detsil koeffitsiyenti (yuqori chegara) 8,0 86 Jahon miqyosida qabul qilingan iqtisodiy xavfsizlikning quyi va yuqori tahlikali chegaralari 2-jadvalda keltirilgan. O‗zbekiston mustaqillikka erishganidan so‗ng iqtisodiy rivojlanishning o‗zbek modelini amalga oshirilishi oqibatida qisqa vaqt ichida chuqur tanglikdan chiqishga erishdi va 1996-yildan boshlab iqtisodiy o‗sish tendensiyalariga ega bo‗ldi. 1996-2003 yillarda O‗zbekiston iqtisodiyoti o‗rtacha 4% yillik o‗sish sur‘atlarida rivojlangan bo‗lsa, 2004-yildan boshlab, qulay ishbilarmonlik muhitini yaratishga, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlashga qaratilgan islohotlarni yanada chuqurlashtirishni amalga oshirish natijasida, yiliga o‗rtacha 7-9% darajasidagi barqaror va yuqori o‗sish tendensiyasiga ega bo‗ldi. Keyingi 10 yilda (2007-2020-y.) YAIM 2,7 barobardan ziyodga o‗sdi. Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiya 2020-yilda 1991-yilga nisbatan 5,2 martaga, 2000-yilga nisbatan 5,7 martaga o‗sdi. Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning YaIMdagi ulushi 2020-yilda 29,4%ni tashkil etdi. Bu ko‗rsatkich 2000-yilda 22,9%ni, 2010-yilda 24,6%ni tashkil etgan edi. Demak, bu ko‗rsatkich quyi tahlikali darajadan ancha yuqoridir. Davlat byudjeti 2005-yildan boshlab profitsit bilan bajarilishiga erishildi. Davlatning tashqi va ichki qarzlari darajasi tahlikali xavf chegarasidan ancha pastdir. Inflatsiya 5-6% darajasida barqarorlashdi. Ishsizlik darajasi iqtisodiy faol aholiga nisbatan 5- 6% da bo‗lib, tahlikali yuqori darajadan ancha kam bo‗lishi ta‘minlandi. Iqtisodiyot tarkibiy tuzilishini tubdan o‗zgartirishga qaratilgan siyosatning amalga oshirilishi natijasida 1995-2020- yillarda YaIM tarkibida qishloq xo‗jaligining ulushi 32,4% dan qisqardi, sanoatning ulushi esa 27,8% dan 32,9%ga, xizmat ko‗rsatish sohasining ulushi esa 39,8%dan 49,5%ga o‗sdi. 87 2020-yilda koronavirus pandemiyasi va global moliyaviy iqtisodiy inqirozining iqtisodiyotga salbiy ta‘sir ko‗rsatganligi tufayli YaIM o‗sishi 2019-yildagi 5,8 % va 2018-yildagi 5,4 % ga nisbatan 1,6 % gacha sekinlashdi. 2020-yilda aholi jon boshiga YaIM hajmi 2019-yil bilan taqqoslaganda real baholarda 0,3 % ga kamaydi. Aholi jon boshiga YaIM o‗sishi 2019-yilda 3,8 % va 2018-yilda 3,6 % ni tashkil etgan. Sanoat ishlab chiqarishi 100,7 % ga, qishloq, o‗rmon va baliq xo‗jaligi mahsulot (xizmat) lari 103,0%ga, xizmatlar 102,3%ga, qurilish ishlari 109,1%ga, chakana savdo aylanmasi 103,2%ga o‗sdi. Ammo asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar 8,2%ga, Yuk aylanmasi 4,8%ga, tashqi savdo aylanmasi 13.1%ga, eksport 13,3%ga qisqardi. Tashqi savdo aylanmasi passiv saldosi -6043 mln AQSH dollarini tashkil etdi. Inflatsiya 111,1% ga o‗sdi. Bu esa iqtisodiy xavfsizlikka jiddiy tahdidlar vujudga kelganidan dalolat beradi. Shu boisdan pandemiyaning salbiy oqibatlarini tezroq bartaraf etish uchun iqtisodiy xavfsizlikni ta‘minlash chora-tadbirlarini ko‗rishni taqozo etadi. Yüklə 13,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|