stilistika
va
stil
terminlaridan foydalanildi. Bunga
sabab,
birinchidan —
tilsh u n o slik term in lari — gram atik a,
morfologiya, sintaksis, fonetika, leksikologiya kabilarning shu
paytgacha o'zgartirilmagani bo‘lsa,
ikkinchidan —
uslub va uslubiyat
so ‘zlarining am aliyotda m etodika, m etod m a 'n o la rid a ham
qo‘llanilishidir. Shundan kelib chiqqan holda, qo'llanm ada
stilistika
terminining ishlatilishini o ‘rinli, deb hisoblaymiz.
M azkur qoMlanmaning maqsadi talabalarga yozma va og‘zaki
matn tuzishlarida til qurilishining asosiy birliklari: tovush, leksema,
frazema, morfema, birikma, gaplardan o ‘rinli vaunum li foydalanish
usullarini o ‘rganishlarida yordam berishdir. Shu asosda o ‘zlari
egallaydigan mutaxassisliklari asoslarini yaxshi o ‘zlashtirishlarini
ta’minlashdir.
« 0 ‘zbek tili stilistikasi» o ‘quv qoMlanmasining nazariy qismi,
ya’ni «Stilistika fan sifatida», «N utq stilistikasi» va «Lisoniy
stilistika»ning barcha boMimlari, «Sintaktik figuralar», «Troplar»
filologiya fanlari nomzodi, dotsent Saodat Sultonsaidova, amaliy
m ashg'ulotlarning barcha mashqlari va testlar filologiya fanlari
nomzodi, dotsent 0 ‘lmas Sharipova tom onidan tayyorlangan.
4
www.ziyouz.com kutubxonasi
STILISTIKA FAN SIFATIDA
Reja:
1. Stilistika fani, maqsadi va vazifalari.
2. Stil so‘zining m a’nolari.
3. Stil turlari.
4. N utq stilistikasi yoki tilning vazifadosh stil turlari:
a) so£zlashuv stili;
b) rasmiy stil;
d) ilmiy stil;
e) publitsistik stil;
f) badiiy stil.
5. Xulosa.
Stilistika — grekcha «stylos» so'zidan olingan bo'lib, «suyakdan
qilingan uchli tayoqcha» degan m a’noni bildiradi. Qadimgi greklar
m um surtilgan taxtachaga uchli tayoqcha bilan yozar edilar. Bu
tayoqchaning tepa tom oni kurakchaga o'xshar edi. Xato yozilgan
so'zni tayoqchaning kurakchaga o‘xshagan tomoni bilan taxtachadagi
m um ni tekislash orqali o 'c h ira r edilar va uchli tom oni bilan
to ‘g‘rilab yozardilar.
Stil so‘zidan stilet — ingichka xanjar va stilo — avtoruchka so'zlari
kelib chiqqan.
Qadimdanoq stil so‘zi «bo‘g‘in, nutq stili» m a’nosida qo‘llana
boshlangan. Goratsiyning «Agar sen o ‘qish uchun loyiq narsa
yozmoqchi bo‘lsang, stilingni tez-tez almashtirib tur. Dunyoqarashi
torodam lam i qoyil qoldira olmasang, kuyinib o'tirm a, ozginabo‘lsa
ham tushungan odamlar bilan qoniq» deb yozib qoldirgan jumlalari
ichidan «stilingni tez-tez almashtirib tur» degan ifodasi keyinchalik
greklarda maqolga ayla ub ketgan.
Demak, odamlaming ko‘ngliga urmaydigan, foydali m a’lumot
beradigan biror narsa yozish uchun stilni tez-tez almashtirib turish
lozim ekan.
5
www.ziyouz.com kutubxonasi
Izohli lug‘atlarda stil so‘zining bir necha m a’nolari berilgan.
1935—1940-yillarda D .N .U shakov taliriri ostida nashr etilgan
Dostları ilə paylaş: |