‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

biz, siz
olmoshiga 
-lar
affiksining qo'shilishi mumkinligi 
-z, -lar
bilan teng emasligini 
ko‘rsatadi:
Sizlarga yana nima yoqadi? Bizlar bu kitobni tanladik.
Bu misolda 
siz, biz
ko‘plik m a’nosini ifodalasa-da, unga 
-lar
affiksining qo‘shilishi ko‘plik m a’nosini yanada ta ’kidlab, haqiqatan
57
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ham ko‘p ekanligini bildirib keladi. Yuqorida aytganimizdek, 
biz
olmoshi birlik m a’nosini ham ifodalashi mumkin, unga qo‘shilgan 
-lar
affiksi esa aniq ko'plikni bildiradi.
Sen
olmoshi ham stihstik maqsadda 
siz
o ‘mida islilatiladi. Bunday 
qo‘Uanish ba'zi adabiyotlarda o‘ta hurmat m a’nosini ifodalaslii uchun 
xizmat qiladi, degan fikrlar uchraydi. Masalan:
Dilda neki ju r ’a!im bor,
Dilda neki hayajon,
Bari, bari senga bo ‘Isin,
Senga bojsin, onajon...
Xotirangga ushbu she'm i
Yozdi o‘g‘ling Abdulla. (Abdulla Oripov)
Bizningcha, birinchidan, she’rning b o ‘g ‘ini, turog'i 
sen
deb 
ishlatishni talab qilsa, ikkinchidan, ona eng yaqin inson bo'lgani 
uchun ba’zi hududlarda onaga nisbatan 
sen
deb murojaat qilinishi 
uclirab turadi.
Otaga nisbatan esa, asosan, siz qo‘llanadi:
Donishmand ustozim, siz, otajonim,
Endi men eslayman, ko ‘zlarimda nam. (Abdulla Oripov)
Sen
olmoshining ko‘pligi 
siz,
lekin badiiy nutqda 
siz
emas, balki 
senlar
ishlatilishi mumkin. Bunda so‘zlovcliining tinglovchiga bo‘lgan 
hurmatsizligi, uni kamsitish nazarda tutiladi:
Endi senlarning kasofatinga men qolamanmi? (Mirzakalon
Ismoiliy)