Zbekiston respublikasi

Mahsulot maqsadi: Mahsulotning mexanik yo`naltirilgan vazifasi ... “Jismlarni 
maqsadga muvofiq harakatlantirish”. 
 
 
Istagimiz: 
“Quyidagi vazifalarni hal etishda qo`llab-quvvatlang”
 
 
1.1.4-rasm. Mexatron tizimlar g`aroyib xossali mahsulot sifatida
11
 
10
Intro to Mechatronics. p.7 
11
Klaus Janschek. Mechatronic Systems Design. Methods, Models, Concepts. c 2012 Springer-Verlag Berlin 
Heidelberg. p.4. 

---

14 
1.1.2.
 
Mexatronika ob’ektlariga ta’rif 
«Mexatronika ob’ekti» deganda raqamli boshqariladigan va biror maqsadli harakatni 
amalga oshiruvchi qandaydir predmet (mahsulot) tushuniladi. U uchta darajada bo`lishi 
mumkin: mexatronik modul; mexatronik agregat (mashina); mexatronik tizim. 
Birinchi darajaga mexatronik modul kiradi.
Mexatronik modul (MM)
– bir nechta integrallashgan elementlardan iborat bo`lib, 
konstruktiv ravishda mustaqil mahsulot shaklida bo`ladi va mexatron qurilmalarda ma`lum 
bir operatsiyani bajaradi.
Mexatronik modul – qoida bo`yicha, birta koordinata bo`yicha harakatni amalga 
oshirishga mo`ljallangan, avtonom hujjatlar majmuasiga ega bo`lgan unifikatsiyalangan 
mexatronik ob`ektdir. Bularga misol bo`lib
dvigatel, reduktor va b.
xizmat qiladi. Biroz 
murakabroq modullarga (avtonom yuritmalar) 
motor-reduktor, motor-g`altak, motor-
baraban va aylanuvchi stollar 
kiradi. 
Ikkinchi daraja – 
mexatronik agregat (mashina)
bo`lib, u tashqi muhit bilan o`zaro 
ta`sirlashgan holda kerakli harakatlarni amalgan oshirishga mo`ljallangan va bir nechta 
modullardan tuzilgan. Bularga misol bo`lib 
sanoat robotlari, raqamli boshqariladigan 
stanoklar
va b. xizmat qiladi. 
Uchinchi daraja – 
mexatronik tizim (MT)
. Ma`lumki, tizim – bu bir butun bo`lib 
faoliyat ko`rsatadigan va ma`lum maqsadni amalga oshirishga mo`ljallangan, ma’lum bir 
qonuniyatga bo`ysunadigan va bir-biri bilan ma`lum bir munosabat bilan bog`langan 
komponentlar majmuasidir. Mexatronik tizim ushbu ta`rifga to`la mos kelib, mexanik, 
elektron va boshqaruv komponentlarining sinergetik birligidir va u bir butun bo`lib faoliyatini 
amalga oshiradi. 
U bir nechta yoki birta agregat (mashina)dan va bir qator alohida modullardan, ya’ni 
bir xil yoki har xil quyi pog`ona ob’ektlaridan tashkil topgan bo`ladi. Bularga misol bo`lib 
moslashuvchan ishlab chiqarish tizimlari, zamonaviy avtomobillar
va b. xizmat qiladi.
Ijrochi mexanizm
– mexatronik ob`ektning funktsional qismi bo`lib, 
boshqarish sistemasidan keladigan signallarga asosan mexanik harakatni amalga 
oshiradi. 

---

15 
Ishchi organ
– ob’ektning texnologik maqsadini amalga oshiruvchi qurilma.