Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc
Yüklə 1,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
:
157 7 D Tayanch so‘z va iboralar: autekologiya, diqqat markazida, tirik zot, omil, tabiatni muhofaza qilish, biologik afzal ko‘rmoq, hayot sharoitini, tadbir, tur, maqbul, tirik organism, unsur, jonsiz tabiat, oqilona, oqibat, oxir- oqibatda, bardoshlilik, bevosita va bilvosita ta’sir ko‘rsatish, zimmasiga vazifa yuklamoq, ta’sir ko‘lami, o‘zaro bog‘liq hodisalar zanjiri, kun ko‘rmoq, o‘tamoq, umumlashma ma’no, mo‘tadil hayot kechirish, namoyon bo‘lmoq. I. Qavslarni to‘g‘ri oching: (Ekologiya fani) tanishmoq, (diqqat markazi) bo‘lmoq, (sharoit) aloqadorlik, (ta’sir ko‘rsatmoq) muhit, (ekologiya) ta’sir ko‘rsatmoq, ( salbiy oqibatlar) olib kelmoq, Matnni o‘qing EKOLOGIK OMILLAR Ekologiya bilan tanishuvimizni eng chuqur ishlab chiqilgan va tadqiq etilgan bo‘limlardan biri autekologiyadan boshlaymiz. Autekologiyaning diqqat markazida tirik zotning yoki zotlar guruhining atrof muhit sharoitlari bilan o‘zaro aloqadorligi masalasi turadi. Shu sababli autekologiyaning asos tushunchasi ekologik omil, ya’ni organizmga ta’sir ko‘rsatuvchi atrof-muhit omilidir. Shubhasiz, tabiatni muhofaza qilishga qaratilgan biror bir tadbirni muayyan omilning ma’lum biologik turga ta’sirini o‘rganmasdan turib amalga oshirib bo‘lmaydi. Chindan ham, muayyan turni u qanday hayot sharoitini afzal ko‘rishini bilmasdan turib, qanday qilib muhofaza qilib bo‘ladi? Hatto ongli inson kabi turning «muhofazasi» sanitariya-gigiyena me’yorlarini bilishni talab qiladi, shuning o‘zi insonga nisbatan qo‘llanadigan turli ekologik omillarning eng maqbulidir . Atrof-muhitning inson organizmiga ta’siri ekologik omil deyiladi. Bu tushunchaning ilmiy ta’rifi quyidagicha: EKOLOGIK OMIL – atrof-muhitning tirik mavjudot moslashishi mumkin bo‘lgan har qanday sharoitidir. Ekologik omil muhitning tirik organizmlarga hech bo‘lmaganda ular rivojlanishining biror bosqichida bevosita yoki bilvosita ta’sir ko‘rsatuvchi unsuridir. O‘z tabiatiga ko‘ra ekologik omillar uch guruhga bo‘linadi: abiotik omillar – jonsiz tabiatning ta’siri; biotik omillar – jonsiz tabiatning ta’siri; |