O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston

kiritib bo'lmaydi. So'zga a w a l libos tanlang. Go'yoki, o'zingizga
libos tanlagan kabi. Axir, siz o'zingizga yarashmaydigan, sizni
chiroyli qomatli qilib ko'rsatmaydigan libos yoki kiyimni kiy-
maslikka harakat qilasiz. So'zingizga libos sifatada «ohang»ni
kiydiring. Gapingizning libosi ham ohangdan tashkll topsin. Ana
shunda tinglovchi o'sha «ochilmagan quriq» so'zingizni, gapin-
gizni cjabul qiladi, bag'riga oladi. 
Hattoki, tabobatda «shunday 
xastalar bo'ladiki, ulami faqat «so'z» bilan davolamoq zarar», deydi 
Abu Ali 
ibn 
Sino. Donishmandlar «so'zni» donga o'xshatadilar, 
ortiqchasi zarar keltiradi, - deydilar. Bir rivoyalda kdtirilishicha: 
yunon faylasufi Arastuning huzuriga ezma va sergap bir 
vigil 
kelibT 
Notiqlik san'atini o'rganm oqchi ckanini aytibdi. O 'sha notiqlikni 
o'rganmoqchi bo'lib kelgan yigit Arastuga dabdabali so'zlam i izhor 
etganidan so 
ng: 
- O'rganganim uchun qancha haq to'laym an, - deb 
so'raydi.
-Sendan ikki barobar haq olinadi, - debdi Arastu.
-N im a uchun? - hayron bo'libdi y ig it.
-C hunki sen bilan ikki barobar ishlashga to 'g 'ri keladi.
Senga so'zlashni o'rgatishdan a w a l jim turishni o'rgatishim
lozim, -degan ekan.
Eshitish qobiliyati tufayligina insonda til, nutq pay do bo'ladi. 
Quloqdan kirgan tovush, so'z, gap va iboralar og'izdan chiqadi. 
Dono xalqimiz: «Suv onasi buloq, so'z onasi quloq», - deb bejiz 
aytmaydi. «So'ramoq» so'zining o'zagi «so'r» bo'lib, inson so'ragan
129

---

gapni qulogi orqali «so'radi». Shu bois uning fikri, so'z boyligi ortib, 
nutqi ravonlashadi, yaxshi suhbatdoshga aylanadi.
Alisher Navoiy hazratlari: «Bilmaganni so'rab o'rgangan olim, 
orlanib so'ram agan o'ziga zolim», - degan hikmatlarida shular 
haqida qayg'uradi. O' zimizga zamondosh O 'zbekiston xalq yozuv- 
chisi O 'tkir Hoshimov: «Xalqning o'zidan tinglab, o'zig a qaytar- 
dim», - deb yozgan bo'lsa, O'zbekiston Qahramoni, sevimli shoiri- 
miz Erkin Vohidov ham: