O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vfzirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

1-seminar. Tushunchalarni shakllantiruvchi mantiqiy usullar
1.
Mantiq ilmining predmeti va asosiy qonunlari 
2.
Tushuncha, uning mazmuni va hajmi 
3.
Tushunchalarni shakllantiruvchi mantiqiy usullar: taqqoslash, analiz va 
sintez, abstraksiyalash va umumlashtirish. 
4.
Tushunchaning ta‟riflanishi va bo„linishi 
Tayanch tushunchalar: 
Mantiq, logika, formal logika, tafakkur shakllari, 
mantiqiy qonunlar, tushuncha, tushunchaning mazmuni, tushunchaning 
hajmi, “teskari nisbat” qonuni, tushunchaning turlari, mantiqiy amallar. 
 
Amaliy topshiriqlar 
 1-topshiriq. Quyidagi mantiqiy masalalarni yeching va ularni tahlil 
qiling: 
1. Sud oldida uch kishi o„tiribdi. Ulardan har biri yo jinoyatchi, yo 
jinoyatchi emas. Sudya jinoyatchilar har doim yolg„on gapirishini, jinoyat 
qilmagan kishi esa doim savollarga to„g„ri javob berishini bilar edi. Lekin 
bu uch kishining qaysi biri jinoyatchi, qaysi biri jinoyatchi emasligini 
bilmas edi.
Sudya birinchi kishini so„roq qilib ko„rdi. Uning javobini 
eshitmadimi yoki tushunmadimi, har holda oldin ikkinchi kishidan, keyin 
esa uchinchi kishidan “Birinchi so„roq qilingan o„zini jinoyatchiman deb 
tan oldimi?” deb so„radi. Ikkinchi kishi “Jinoyatchiman deb tan oldi” – 
dedi. Uchinchi kishi esa “Jinoyatchiman deb tan olmadi” – dedi. Ikkinchi 
va uchinchi sudlanuvchilardan qaysi biri jinoyatchi emas? 
2. A.. B., D., E., F., G. ismli kishilar bir-birlari bilan bog„liq holda 
ishlaydilar. Agar A. rejasini bajarsa, B. ham bajaradi. B. bajarsa D., D. 
bajarsa E., E. bajarsa G. rejasini bajaradi. B. rejasini bajarmadi. Ulardan 
qaysi birlari rejasini bajargan bo„lishi mumkin? 
2-topshiriq. 
Jadvalni to‘ldiring
 
№ 
 Mantiqiy 
qonunlarning