Gazlarning nisbiy molekulyar massasini

Ishning bajarilish tartibi. 
Aynan yuqori-
dagi amaliy mashg‘ulotlarning muqobil varianti 
sifatida havoning nisbiy molekulyar massasini 
aniqlash mumkin. Havoning nisbiy molekulyar 
massasini quyidagi berilgan usulda aniqlash 
uchun qo‘shimcha reaktiv va asboblar talab etil-
maydi va qisqa vaqt ichida ishni bajarish mum-
kin.
Toza quruq kolba olib tarozida massasi 
aniqlanadi – m
1
(kolba havo bilan birga – g).
Kolbaga suv to‘ldiriladi va tarozida tortiladi –
m
2 
(kolba suv bilan birga - g).
1
Тошев И.А., Рўзиев Р.Р. Анорганик кимё. - Т.: 
Ўзбекистон, 2002. - 256 с.
58
МАКТАБ ТАЪЛИМИ / ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2022, 6 (115)
Kolbadagi suvni o‘lchov silindriga solib, suv 
hajmi o‘lchanadi, kolbaning hajmi ham shunga 
teng – v (ml).
Havo harorati termometr yordamida aniqla-
nadi – t (C
0
).
Xonadagi atmosfera bosimi barometr yor-
damida aniqlanadi – P (kPa).
Barcha ma’lumotlar daftarga yozib qo‘yiladi 
so‘ngra hisoblash ishlari olib boriladi.
m
3 (suvning massasi) 
= p
*
V= 1 
* 
V=V (suvning zichligi 
1 g/ml)
m
4 (bosh kolbaning massasi)
=m
2 
- m
3
m
5(kolbadagi havoning massasi)
= m
1
-m
4
Hisoblash va natijalarni qayta ishlash yuqori 
tajribada keltirilgandek davom etadi.
Vazifa: 
bu tajribani laboratoriyadan tashqa-
rida ham o‘tkazib ko‘ring va tegishli xulosalar 
chiqaring.
Mashg‘ulot jarayonida quyidagi nazorat 
savollaridan foydalanish mumkin. 
1. Karbonat angidridni laboratoriyada qan-
day yo‘llar bilan olish mumkin?
2. Karbonat angidrid olishda qanday asbob 
va qurilmalardan foydalanish mumkin?
3. Karbonat angidrid olishda reaktiv sifatida 
xlorid kislota o‘rniga sulfat kislotadan foydalan-
ish mumkinmi?
4. Karbonat angidrid olishda reaktiv sifatida 
marmar o‘rniga ohaktosh yoki bordan foydalan-
ish mumkinmi?
5. Karbonat angidridni sklyankalar orqali 
o‘tkazilishiga sabab nima?
6. Kislorod olishda qanday asbob va quril-
malardan foydalanish mumkin?
7. Kislorod olishda kaliy permanganatdan 
tashqari qanday reaktivlardan foydalanish mum-
kin?
8. Havoning nisbiy molekulyar massasini 
qanday aniqlash mumkin?