Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

o’lgandan keyin qayta tirilishga ishonish. 
Allohning irodasi bilan qayta 
tirilgan odamlarning «Mahshar eri»da to’plangan kuni 
qiyomat 
(arab. – tikka 
turish, o’rnidan turish)
 
deb ataladi. Bu kunda har bir inson o’z qilmishiga loyiq 
mukofot, ajr oladi: kimdir do’zahda qiynoq azobiga duchor bo’lsa, yana kimdir 
jannatda rohat-farog’atda yashashga muyassar bo’ladi. 
Islomda diniy e’tiqod, marosim, urf-odat, huquq va axloq normalardan 
tashkil topgan dindorlar uchun oddiy, bajarilishi qulay shartlar to’plami farzlar ishlab 
chiqilgan. Ularni bajarmaganlar islomdan chiqqan deb hisoblanadi. Farzlarning eng 
asosiysi «islom arkonlari» deb ataladi va quyidagilardan iborat: 
Musulmon ruhoniylari yuqorida bayon etilgan beshta asosiy farzdan tashqari, 
yana bir farz — jihod (g’azovot)ni tashviq qiladilar. Qur’onda bu hakda birmuncha aniq 
ma’lumot berilgan. Yilda sakkiz oy (to’rt oy qon to’kish taqiqlangan oylar 
hisoblanadi) yomonlikka, dushman kuchlariga qarshi yoki dinni kuch yordamida 
yoyish (bu masalada musulmonlarning qarashlari bir-biridan keskin farq qiladi) uchun 
kurashish muqaddas ish deb baholanadi. 
Shariat
(arab.
sharaa
– to’g’ri yo’l, ilohiy 
yo’l, qonunchilik) islom diniy huquq sistemasi. Shariatni diniy huquq majmuidan 
30
Қуръони карим. Т., 1992. 95-бет. 
IYMON 
ISLOM ARKONLARI 
RO’ZA 
NAMOZ
ZAKOT 
HAJ 

---

74
kengroq tushuncha deb bilish kerak. Unda sof huquqiy masalalardan tashqari 
axloqiy normalar va diniy talablarga ham qonun tusi berilgan. Islom ilohiyatchilari 
bir necha asr maboynida shariat qonunlarini ishlab chiqqanlar. Shariatga asos qilinib 
Qur’on va sunna, keyinchalik ijmo’ va qiyos olingan. Ular fiqhda shariat manbalari 
(usul al-fiqh) deb e’tirof etiladi. Shariat diniy-huquqiy sistema sifatida XI-XII 
asrlarda tugal shakllangan. Islomdagi sunniylik va shialik shariat sistemalari 
o’rtasida ma’lum tafovutlar bor.