Microsoft Word mumtoz faylasuflar hikmati ziyouz com doc

www.ziyouz.com
кутубхонаси
208
GEORG VILGELM FRIDRIX GEGEL 
(1770-1831) 
 
Nemis faylasufi Gegel Vyurtemberg knyazligining poytaxti Shtutgart shahrida 
tug‘ilgan. Uning otasi xazinaxona kotibi bo‘lib xizmat qilgan.
Gegel to‘liq universitet ta’limini olgan.
Ilohiyotshunoslik fanlari nomzodi va falsafa magistri darajasiga ega bo‘lgan. 1793 
yildan 1800 yilgacha xonadonlarda muallimlik va tarbiyachilik qilgan. 1801 yilda Yen 
shahriga keladi va mahalliy universitetda falsafadan dars beradi. 
Gegel Arastu zamonidan buyon yashab kelayotgan mantiq ilmi an’analarini 
birinchilardan bo‘lib qayta ko‘rib chiqdi hamda falsafa tarixidagi eng dadil tamoyilni ilgari 
surdi. Uning mazmuni shunday: «Qarama-qarshilik – haqiqat mezoni. Qarama-
qarshilikning yo‘qligi esa –xatolar mezoni». 
Gegel 61 yoshida to‘satdan vaboga chalinib hayotdan ko‘z yumdi. 
Gegelning quyidagi asarlari ma’lum: 
«Xalq dini va nasroniylik» (1793), «Fixte va 
Shelling tizimlari o‘rtasidagi tafovut» (1801), «Mantiq ilmi» (1812-1816), «Falsafiy 
ilmlar qomusi» (1817), «Huquq falsafasi asoslari» (1821), «Huquq falsafasi» (1826). 
Gegelning shogirdlari tomonidan uning ma’ruzalari, rejalari, qoralamalari hamda 
chizgilari orasidan tanlab olingan asarlari quyidagicha nomlanadi: 
«Falsafa tarixiga oid 
ma’ruzalar», «Tarix falsafasiga doir ma’ruzalar», «Estetikaga oid ma’ruzalar», «Diniy 
falsafaga doir ma’ruzalar».
 
* * * 
Falsafa va din umumiy mazmun, ehtiyoj va manfaatlarga egadir. 
* * * 
Din umuman inson ongining eng yuksak va so‘nggi sohasidir. U shunday sohaki, inson unga 
mutlaq haqiqat olamiga kirgan kabi qadam qo‘yadi.
* * * 
Teran aql va ajoyib fikrlash qobiliyatiga ega bo‘lgan odamlar ko‘pincha yomon o‘yinchi bo‘lib 
chiqadilar. Bu ularni o‘yinlar qiziqtirmasligi bilan emas, balki ularning fikrlash qobiliyati hayotning 
qoidalarini qo‘llash hadisini yaxshi egallamagani bilan izohlanadi. 
* * * 
O’qib bilmoq boshqalarning fikri to‘g‘ri ekanligini tushunmoqdir. 
* * * 
Harakat inson qiyofasini ochib beruvchi eng aniq vositadir. Inson qanday harakat qilsa, 
o‘shandaydir. 
* * * 
Dunyoga aql ko‘zi bilan boqqan odamga dunyo ham oqilona qaraydi. 
* * * 
Nutq hayratlanarli darajada qudratli vositadir. Ammo undan foydalanish uchun aql sohibi bo‘lish 
lozim. 
* * * 
Erkin odam hasadgo‘ylik qilmaydi, u buyuklik va yuksaklikni sidqidildan tan oladi hamda ularning 

---

Haqiqat manzaralari 96 mumtoz faylasuf