Tourism and recreation in the XXI century: problems and prospects

TOURISM AND RECREATION IN THE XXI CENTURY: PROBLEMS AND PROSPECTS
3-4 May 2019
233
Baku, Azerbaijan

---

insanlardır, ona görə də, məhsulun irəliləməsində (satılmasında) əldə olunan nailiyyətlərin səbəbi 
məhsulun özündən qabaq müştəri ilə səmimi münasibətləri yaratmağı bacaran satıcının intellektindən, 
bacarığından, personalın xüsusi keyfiyyətlərindən asılıdır. [7] 
Aparılan müşahidələr göstərir ki, alıcılarla əlaqələrin kəsilməsinə səbəb olan hallann 68 %-i 
müştəriyə qarşı diqqətsiz və kobud rəftar nəticəsində baş verirsə, 14 %-i məhsulun keyfıyyətinə olan 
narazılıqdan doğur. Buradan aydın olur ku müştəri haqqında düşünmək, ona qayğıkeşlik fəlsəfəsi çox 
vacib tədbirlərdən biridir. Personal müştəri müəssisəsinə daxil olanda onu xoş məramla və gülər üzlə 
qarşılamağı, diqqətlə onun arzu və istəkləri ilə tanış olmağı, problem yaranarsa, ondan çıxış yollannı 
tapmağı bacarmalıdır. [6] 
Turizm firmalarının marketinq mün 
asibətləri daxilində müxtəlif növ alıcı qruplarına qarşı 
yaradılan münasibətlər müxtəlif səviyyələrdə ola bilər. Müştərilərlə yaradılacaq münasibətlər aşağıda 
verilən səviyyələrdə ola bilər:

Passiv münasibətlər – satış meneceri yalnız məhsulun satışı ilə kifayətlənir;

Həssas reaksiya verən – satış meneceri satışı həyata keçirdikdən sonra mütəriyə hər hansı bir 
problem yaranacağı təqdirdə müraciət edə biləcəyini bildirir.

Məsuliyyətli münasibətlər – satış meneceri satışı həyata keçirdikdən sonra alıcı ilə əlaqə 
saxlayaraq təəsürratlarını öyrənir.

Aktiv münasibətlər – satış meneceri alıcı ilə daima əlaqədə olur, ona müəssisə təklifləri 
haqqında mütəmadi məlumatlar verir;

Partnyorluq münasibətləri – satış meneceri müştərini sadiq müştəriyə çevirmək üçün daim 
onunla əlaqə saxlayır;
Qısacası, marketinq münasibətləri konsepsiyası alıcıların göstərilən xidmətdən tam olaraq razı 
qalmasını hədəfləyir. Nəticələrin faydalılığı məhz alıcının əldə etdiyi məhsul və xidmətdən hansı 
dərəcədə razı qaldığı ilə müəyyən olunur.
Turizm Marketinqi: 1975-ci ildə Kanadanın Ottava şəhərində keçirilən Dünya Turizm 
Təşkilatının tədbirində bu formada ifadə olunmuşdur. “Turizm marketinqi, bir turist stansiyasının ya 
da turizm müəssisəsinin ən yüksək qazanc əldə etmək məqsədinə uyğun olaraq, turizm məhsulunun 
bazarda yaxşı bir yer tutmasını təmin etmək məqsədi ilə turizm tələbinin xüsusiyyətlərini də diqqətə 
alaraq turist məhsulu ilə əlaqəli araşdırma, təxmin və şeçim etməyi hədəfləyən və bu mövzularda 
alınacaq qərarlarla əlaqəli bir idarə fəlsəfəsidir”. 
Turizm marketinqinin hədəfləri: Beynəlxalq turizmin çatdığı həcm baxımından müasir dövrdə 
turizmdə marketinqi əhəmiyyətli edən və lazımlı edən bir neçə səbəb vardır ki bu səbəbləri ölkə, 
cəmiyyət və idarə səviyyəsində qiymətləndirmək mümkündür. 
a) İdarə səviyyəsində hədəflər 
İdarə menecerinin əsas hədəfi, istifadə edəcəyi amillərin miqdarı ilə, məhsul və xidmət miqdarı 
arasında ən uyğun əlaqə yaratmaqdır. İdarə səviyyəsində marketinq hədəfləri aşağıdakılardır: 
- Müəssisənin istehsal etdiyi məhsul və xidmətlər üçün istək yaratmaq, 
- Bazarda rəqabət üstünlüyü təmin etmək, 
- Firmanın istehsal etdiyi məhsul və xidmətlərin istehlakçıya aktiv olaraq çatdırılması, 
- İstehsal olunan məhsul və ya xidmətlərin daha yaxşı tanıtdırılması, 
- Bazar payının qorunması və artırılması və eyni zamanda yeni daha çox bazarlara girmək, 
- İstehlakçıya uyğun yeni məhsul inkişaf etdirmək və mövcud məhsulların istifadəsi daha aktiv 
vəziyyətə gətirmək, 
- İdarə baxımından maksimum qazanc və satış hədəfinə çatmaq,
- İstehsal fəaliyyətini artırmaq və rentabelli məhsulu inkişaf etdirmək-rentabelsiz məhsulu tərk 
etmək, 
- Bazarda daimi araşdırmalar edərək bir tərəfdən istehlakı istək və seçimlərindəki dəyişmələri 
izləmək digər tərədən isə bu istəklərə uyğun məhsul inkişaf etdirmək, 
- Yeni hədəf qruplarnı müəyyən etmək, 
- İdarənin satış gücünü artırmaq, inkişaf etdirmək, 
- İstehsalı, paylamanı dogru təşkil etmək, 
- Məhsulların bazara uyğunluğunu təmin etmək , 
- Rəqiblərlə bazarda mübarizə aparmaq. 
b) Ölkə səviyyəsində hədəflər