Chuqurlikni exolot yordamida o ‘Ichash -
a); zamonaviy exolot -
b). bilan tarqaladi. Tovush to ‘lqinining okean yoki dengiz tubiga yetib
borib, qaytib kelishiga ketgan vaqt asosida suv havzalarining chuquliklari
aniqlanadi. Masalan, okean tubiga yuborilgan tovush to ‘lqini 4 sekundda
qaytib kelganligi m a ’lum b o ‘lsa, okeanning chuqurligi quyidagicha
topiladi. Tovush to ‘lqini yetib borib, qaytib kelishi uchun ketgan vaqt
ikkiga b o ‘linadi. Chunki tovush to ‘lqini bu m asofani 2 m arta bosib
o ‘tadi, y a ’ni 4 sekund : 2 = 2 sekund. Olingan natijani 1500 m, y a ’ni
suvda tovush to ‘lqinining tarqalish tezligiga k o ‘paytiramiz: 2 x 1500 m
= 3000 m. Demak, okeanning chuqurligi 3000 m ekan.
62 Tayanch so‘z va tushunchalar
Gidrosfera
Dunyo okeani
Quruqlikdagi suvlar
Suvning tabiatda aylanishi
Shelf
Materik yonbag‘ri
Exolot
1. G idrosfera nim a va u qanday tarkibiy qismlardan iborat? 2. Q o‘ltiq nima? 3. B o ‘g ‘iz deb nimaga aytiladi? 4. Quyidagi rasmda tasvirlangan kem aga o ‘rnatilgan exolotdan suv tubiga yuborilgan tovush t o ‘lq in i a) 4 sekundda yetib borgan; b) 6 sekundda q a y tib kelgan b o ‘lsa, dengizning chuqurligini aniqlang. Q aysi
Q edurtm _uz
holatda exolotdan yuborilgan tovush t o ‘lqini yetib borish uchun k o ‘proq vaqt sarflagan? N im a uchun? 5. Darslikdagi m a’lumotlardan foydalangan holda quyidagilarni bajaring: a) dengizning chuqurligi 7500 metr b o ‘lsa, exolotdan yuborilgan tovush to ‘lqini qancha vaqtda dengiz tubiga yetib borishini; b) dengizning chuqurligi 6000 metr b o ‘lsa, exolotdan yuborilgan
