Issn: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor
Yüklə 64,34 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
ǀ
ISSUE 2 ǀ 2023 ISSN: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257 Uzbekistan www.scientificprogress.uz Page 40 ma’lumotingizning mazmunini kuchaytiradi. Yuz ifodasining turli-tuman bo’lishi tinglovchining diqqati va qiziqishini ushalab turishda asosiy kalit bo’lib xizmat qiladi. Sizning yurishingiz, turishingiz yoki o’tirganingiz ikkiyoqlamalik noverbal ma’noga ega. Qomat o’zingiz va tinglovchi haqida nimalarni o’ylayotganingizni ko’rsatadi. Bukchaysangiz, oyoqlaringizni bir-biriga urishtirsangiz, bu o’zingiz va atrofdagilarga befarqligingizni bildiradi. Agar bog’lab qo’yilgandek bemalol harakatlanmasangiz tashvishlanyotganday o’zingizga ishonmayotgan ko’rinasiz. Albatta bu noilojlikdan kelib chiqadi, ammo har qanday vaziyatda o’zingizning pazitsiangzini a’lo darajada ko’rsatish uchun mayor chegarasidan chiqmasligingiz kerak. Vaziyat talab qilayapdimi erkin bo’ling, lekin chegaradan chiqmaslikka harakat qiling, faollik qiling, biror kayfiyatingiz bo’lmagan paytda kuchli hayajonga berilib ketmang. Buning siri inson o’z o’zini nazorat qilishda. Agar boshqalar ko’z o’ngizda o’zingzining qandayligingzini tushunsangzi bundan o’zingzi istayotgan ko’rinishda bo’lish uchun foydalanishingiz mumkin. Sizning ovozingiz – sizing qurolingiz. Ovoz balandligi, ohangi, ifodalilik va bularni ishlata olish maxorati sizning fikirlaringizni ochiq va ravshan ifodaydi hamda ma’lumotingizni qabul qilayotgan tinglovchini tasirlantiradi. Agar parirayotganingizda ovozingiz ming’irlab chiqsa tinglovchini zeriktirasiz. Agar ovozingizda qorquv bo’lsa yoki tez-tez gapirsangi, ovozingizni boshqara olmasangiz tinglovchini ham qiyin axvolga solasiz. Mashxur aktiyo’r Richard Barton o’z auditoriyasini yondaftarchasiga yozilgan gaplarni muloyim ohangda o’qib qoyil qoldirishni yaxshi ko’radi. Aytishlaricha Avram Linkolin Gettisbergning unutilmas murojatlarini deyarli shivirlab aytar ekan. Men unisini ham, bunisini ham tavsiya qilmayman. Siz nutq so’zlamayapsiz, siz o’z tinglovchilaringiz bilan gaplashyapsiz. Bu holatda o’z ovozingizga suxbat talab qiladigan tus bering. Kotarinki rux, ilxom, xilma-xillik, samimiylik va boshqalar bo’lishi mumkin. Matinni hech qachon auditoriya oldida o’qimang. O’qilgan va og’izaki aytilgan gaplar o’rtasida katta farq bo’ladi. Yaxshi tuzulgan, yaxshi yozilgan nutq qog’ozdagina tasirli bo’lishi mumkin. Ammo ovoz chiqarib o’qilganda beo’xshov va qiziqarsiz chiqadi. Matinni yodlamasak, o’qimasak u holda nima qilish mumkin? Nutqni tayyorlaymiz, uning rejasini tuzamiz, qog’ozga maruza qilib yozib olamiz va foydalanamiz. Albata kichkina va vertikaliga reja tuzib olishimiz maqsadga muofiq bo’ladi. Unga eng kerakli so’zlarni yozib olamiz va o’z nutqimizni bayon qilamiz. Qarmoq – bu diqqatni jalb qilish uchun foydalaniladigan maxsus takid yoki narsa- buyum. Qarmoq televizor ko’rayotganigizda, radio tinglayotganingizda, kitob yoki gazeta, jurnal o’qiyotganingizda, reklama lavxalani ko’zdan kechirayotganingizda ertalabdan kechkacha ko’z oldingizda ko’rinib turadi. Gazetalar doimo qarmoqdan foydalaniladi. Bu qarmoq ulardagi sarlavxalardir. Qarmoq jiddiy, samarali yoki xazilga |