İKİNCİ BÖLÜM : OTOBİYOGRAFİ HÂLİT ZİYÂ UŞAKLIGİL Ben, 1866 yılında İstanbul’un
Eyüpsultan
semt inde doğdum. Uşşâkizâdeler diye
bilinen Uşaklı Helvacızâdeler âilesine
mensûb um. Halı
tüccârı Halil Efendi ile ev hanımı
Bediye Hanım’ın üçüncü çocuğu olarak
dünyâya gel dim. Mahalle
mekteb indeki ilk
eğitim imin ardından Fatih Askerî Ortaokuluna devâm ettim.
1877 yılında
93 Harbi ’ nin
başlamasıyla babam Halil Efendi’nin işleri bozuldu ve İzmir’e yerleştik, öğrenimimi
İzmir Ortaokulunda sürdürdüm. Ardından İzmir’de
Ermeni Katolik rahip lerinin
çocukları için
kurulmuş yatılı bir okula devâm ederek Fransızcamı geliştirdim; Fransız
edebiyâtının tüm klâsik eserlerini okudum. Henüz öğrenci iken ilk yazılarımı
yayımlama ya başladım. Önce İzmir çevresinde kendimi tanıttım. Sonra İstanbul’da
farklı
gazete ve dergilerde şiirlerim ve
edebî yazılarımı “
Mehmet Halid ” adıyla
yayımladım.
İstanbul’a giderek
diplomat olmak için başvurdum; başvurum kabȗl edilmeyince
İzmir’e döndüm. İstanbul’da bulunduğum süre içinde Fransız edebiyât târihi ile ilgili
olarak
uzun süredir yazmak istediğim kitabı yazdım. Bu kitap “
Fransa Edebiyâtının Numȗne ve Târihi” adıyla 1885’te
84 sayfa olarak
basıl dı. İzmir’e döndükten sonra İzmir
Ortaokulunda Fransızca öğretmenliği yaptım, öğretmenliğe devâm ederken
Osmanlı
Bankasında çalışmaya başladım. İzmir Lisesinin açılmasından sonra öğretmenliğe bu
okulda devâm ettim; Fransızca dersinin yanı sıra Türk Edebiyâtı dersleri verdim.
1886’da İzmir Lisesinde birlikte çalıştığım arkadaşım Tevfik Nevzat ile birlikte
“Hizmet” adlı bir gazete çıkardım. 1888’de annem Bediye Hanım’ı kaybettim. 1889’da
amcam ile iki aylık Avrupa
seyâhatine çık arak Uluslararası Paris Sergisi’ni gördüm
(gezdim). Gezi izlenimlerimi “Hizmet” ve “Tarîk” isimli gazetelerde gönderdiğim
mektuplarda anlattım. Aynı yılın sonunda
Senato Başkanı Emin Ali Efendi’nin kızı Fatma
21
Memnȗne Hanım’la evlendim. Bu evlilikten altı çocuğum dünyâya geldi: Vedide, Bihin,
Sadun, Güzin, Vedad ve Bülend. İlk çocuğum Vedide, Sadun ve Güzin’i küçük yaşta
kaybettim. Oğlum Vedat ise
