1-modul. Axborot texnologiyalari faniga kirish. 1-ma’ruza. Kirish. Texnik va dasturiy ta’minotlar. Reja

Kompyuterning qurilmalari
Sistema bloki
odatda desktop (yassi) yoki town (minora) ko`rinishida ishlab 
chiqariladi. 
Kompyuterning asosiy qismlari sistema blokida joylashgan bo`lib, ular 
quyidagilardir: 
Tezkor xotira
(RAM - Random Access Memory - ixtiyoriy kirish mumkin 
bo`lgan) 
mikroprotsessor
, 
qurilmalar nazoratchilari
, (ya'ni kontrolerlar, adapterlar, 

---

elektr manbai bilan ta'minlash bloki), 
yumshoq disk qurilmasi
(FDD-Floppy Disk 
Driver),
 qattiq disk qurilmasi
(HDD - Hard Disk Driver), 
faqat o`qish uchun 
mo`ljallangan lazer disk qurilmasi
(CD ROM - Compact Disk Read Only 
Memory), 
shinalar, modem
va boshqa qurilmalar. Sistema blokiga uning parallel 
(LPT) va ketma-ket (COM) portlari orqali ko`plab tashqi qurilmalarni ulash 
mumkin.
Mikroprosessor. 
Mikroprosessor kompyuterning amal bajaradigan qismi 
bo`lib, 
u 
ma'lumotlarni 
berilgan 
programma 
asosida 
qayta 
ishlaydi. 
Xotira. 
Xotira kompyuterda programmalar va berilganlarni, amal 
natijalarini saqlaydigan qurilma. Xotiraning turlari ko`p: tezkor, doimiy, tashqi, 
kesh, 
video 
va 
boshqalar.
Tezkor xotira
kompyuterning muhim qismi bo`lib, protsessor undan 
amallarni bajarish uchun programma, berilganlarni oladi va amalni bajarib, natijani 
yana unda saqlaydi. Shuni alohida ta'kidlash lozimki, kompyuter o`chirilsa, tezkor 
xotirada saqlanayotgan programmalar va berilganlar yo`q bo`lib ketadi.
Xotiraning katta-kichikligiga qarab u yoki bu programmalar majmuini ishlata olish 
mumkin.
Doimiy 
xotira. 
Kompyuterlarda 
berilganlar 
unga 
avvaldan 
joylashtirilgan 
doimiy xotira 
(BIOS-Basic Input - Output System - kiritish 
chiqarishning asosiy sistemasi) mavjud. Bunday xotiradan faqat o`qish mumkin. 
Shuning uchun ham u ROM (Read Only Memory-faqat o`qish uchun) deb ataladi.
Kesh xotira
. 
Kesh xotira
kompyuterning ishlash tezligini oshirish uchun 
ishlatiladi. U tezkor xotira va mikroprotsessor orasida joylashgan bo`lib, uning 
yordamida amallar bajarish tezkor xotira orqali bajariladigan amallardan ancha tez 
bajariladi. Shuning uchun kompyuter xotiraning ko`proq ishlatiladigan qismi 
nusxasini kesh xotirada saqlab turadi.
Videoxotira. 
Videoxotira 
monitor 
ekraniga 
video 
ma'lumotlarni 
(videotasvirlarni) saqlab turish uchun ishlatiladi. Shuni aytish lozimki, 
videotasvirlar (ayniqsa rangli) kompyuter xotirasida ko`p joy egallaydi. Shuning 
uchun video xotira hajmi qancha katta bo`lsa, shuncha yaxshi albatta. 
Videoxotiraning 
1 
Mbaytdan 
kam 
bo`lmagani 
yaxshi.