AZƏrbaycan öLKƏ ÜZRƏ gender qiYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ Asiya İnkişaf Bankı
Yüklə 89,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
C. Təhsil Məcburi köçkün/qaçqın əhali arasında və ya bütövlükdə köçkün/qaçqın icmalarla ümumi əhali arasında təhsil və savadlılıq sahəsində gender fərqlənməsi o qədər də böyük görünməsə də, çoxları başa düşür ki, köçkün/qaçqın uşaqların məktəbə davamiyyəti pis vəziyyətdədir və bunun da səbəbi məktəblərə aid məlumatın əldə edilməsinin çətin olmasıdır (Azərbaycan Respublikası 2004, BMT-nin İP 2002, Norveçin Qaçqınlar Konsulluğu 2004). BMT-nin İnkişaf Proqramının 2002-ci il İnsan İnkişafına dair Məruzəsində qeyd edilir ki, köçkün/qaçqın ailələrinin yalnız 5,2%-i hiss edir ki, məktəb təchizatının öhdəsindən tam surətdə gələ bilər. 2001-ci il qeyri-hökumət təşkilatlarının SİGMA sorğusu aşkar etmişdi ki, sorğu keçirilən ərazidə yaşayan məktəbyaşlı uşaqların yalnız 62,4%-i məktəbə gedir və 21,8% Gender, Yoxsulluq və Məcburi Köçkün/Qaçqın Əhali uşaq ümumiyyətlə məktəbə heç getmir (BMTİP 2002). Bundan əlavə, Qaçqın və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi (QMKİDK) xəbər verirdi ki, 16 yaşdan yuxarı gənclər arasında natamam orta təhsil alanların sayı (37,8%) ümumdövlət səviyyəsindən iki dəfə çoxdur. OXFAM və ARAN QHT-si 2003-cü ildə mərkəzi rayonlarda (Ağdam, Tərtər, Goranboy, Mingəçevir, Bərdə, Yevlax) yerləşən məktəbləri qiymətləndirməsi zaman məlum olmuşdu ki, məktəblərin təxminən 37%-i köçkünlər tərəfindən tutulub və yoxlanılan 21 məktəbdən yalnız ikisində tədris şəraiti qənaətbəxşdir. Problemlərin çoxu köçkün/qaçqınların yaşadığı yerlərin sinif otaqları ilə yaxın qonşuluqda yerləşməsi üzündən baş verən və şagirdlərin valideynləri ilə müəllim heyəti arasında çox kəskin qarşıdurmaya səbəb olan münaqişələr; məktəb sakinlərinin gündəlik ev işlərinin (məsələn, dəhlizdə xörək bişirməkləri və ya paltar yumaqları) dərslərə mane olması; lazımi qədər dərs otaqlarının çatışmamasına görə dərslərin ləğv edilməsi; dərs müddətinin 45 dəqiqədən 35 dəqiqəyə qədər azalması; yaxşı otaqlar köçkün/qaçqınlar tərəfindən tutulduğuna görə, dərslərin münasib olmayan otaqlarda keçilməsi; və məktəbdə yaşayan gənc kişilərin məktəbli qızları narahat eləmələri və bunun da nəticəsində yuxarı sinif şagirdi olan qızların məktəbə gəlmələrinin azalmasıdır (OXFAM 2003: 12-13). Bütün yaş qrupları üzrə məktəbə davamiyyət səviyyəsinin yeni gender qiymətləndirilməsinə ehtiyac var. Problemlərin həlli imkanlarına əlavə olaraq, mövcud ola bilən gender-əsaslı maneələrin, o cümlədən ya evdə, ya qeyri-formal sektorda, ya da erkən evlilik üzündən işləməyə iqtisadi təzyiq göstərilməsi halları müəyyən edilməlidir. D. Gender zəminində zorakılıq Məcburi köçkün/qaçqın icmalarında gender zəminində zorakılıq haqqında məlumat verilir, lakin bu barədə hər hansı bir rəqəm əldə etmək çətindir. Köçkün/qaçqın əhalisi (əhalinin bir qrupu) arasında BQXT-nın (Beynəlxalq Qırmızı Xaç Təşkilatı) 2004-cü il araşdırmaları müəyyən etmişdi ki, 43% qadın hazırki qohumluqları ərzində öz intim partnyoru tərəfindən zorakılığa məruz qaldığını söyləyir; buraya hisslərin alçaldılması, fiziki zor və zorlama da daxildir (BQXT 2004: 27). Belə meyllərin olmasına baxmayaraq, Azərbaycanda köçkün/ qaçqın icmalarında qadınlara qarşı zorakılıq hallarının qarşısının alınması və bu sahədə müəyyən tədbirlər görülməsinə dair heç bir proqram yoxdur. Azərbaycanda insanların seksual baxımdan özlərini necə aparmaları və gördükləri işlər barədə açıq danışılmır və köçkün/qaçqın icmalarında işləyən həm ölkə QHT-ləri, həm də beynəlxalq QHT-lər burada fahişəliyin dərinləşdiyini (geniş yayıldığını) bildirsələr də, belə hallar tamamilə gizli saxlanılır. 2005-ci ilin məruzəsində qeyd edilir ki, yol kənarlarında yerləşən çayxanalar və mehmanxanalarda fəaliyyət göstərən fahişələrin sayı artır, və bu, bəlkə də ailə saxlayan qadınların çoxalması ilə əlaqədardır. Məruzədə o da qeyd edilir ki, çadırlarda yaşayanların səhhətinə məsul olan şəxslər də fahişəliklə əlaqədar narahatlıq keçirdiklərini və cinsi yolla keçən infeksiyalara görə müayinədən keçənlərin bəzilərinin məhz bu peşə ilə məşğul olduqlarını bildirmişdilər (Uord 2005: 74). E. Tövsiyələr • Məcburi köçkün/qaçqın icmalarında hamilə qadınlar, gənc analar və onların ailələrinə doğuşdan əvvəl və sonra keyfiyyətli səhiyyə xidmətindən istifadə etmək imkanı verən, eləcə də onları döşlə əmizdirmə, qidalanma, doğuşlar arası interval (kontrasepsiya), immunlaşdırma və körpələrə qayğının əsasları haqqında məlumat və başlıca yardımla təmin edəcək ilkin səhiyyə xidmətlərinə dair proqramlar gücləndirilməlidir. Buraya uşaqların xəstəlikləri və ölümü və gənclər arasında pis qidalanma (məs., yod çatışmazlığı pozuntuları, anemiya) məsələləri ilə məşğul olmaq üçün icmalar və ailələr arasında həm preventiv, həm də müalicəvi sağlamlıq tədbirləri daxil olmalıdır. • Bütün bölgələrdə və bütün gəlir qruplarında (o cümlədən, məcburi köçkün və qaçqınlar qrupu) qızlar və oğlanlar arasında uşaq immunlaşdırılmasının əhatə dairəsinin qiymətləndirilməsi aparılmalı və əsas maneələr və problemlər müəyyənləşdirilməlidir. • Layihələrə İİV/QİÇS və CYYX-ə (cinsi yolla yoluxan xəstəliklər) dair kommunikasiya strategiyaları daxil edilməli və qadınların xüsusi ehtiyaclarına cavab verən (yəni, qadın həkimlər/tibbi heyət və s.) və onların əldə edə biləcəkləri və maddi cəhətdən ödəyə biləcəkləri xüsusi müalicə kurslarından keçmək imkanları təmin edilməlidir. • Köçkün/qaçqın icmalarında, xüsusilə də ailə başçısı qadın olan ailələrdə məişət və sanitariya xidmətlərinin yaxşılaşdırılmasına (məs., təhlükəsiz mənzil şəraiti) yönəlmiş proqramların dəstəklənməsi davam etdirilməli və qadınların spesifik ehtiyacları (yəni, ayrıca və təhlükəsiz yuyunma/ sanitariya şəraiti) nəzərə alınmalıdır. • Bütün yaş qrupları üzrə məktəbə davamiyyət səviyyəsinin və qazanılan biliklərin müntəzəm gender qiymətləndirilməsi keçirilməli, gender baxımından hər hansı bir maneənin (işləməyə iqtisadi cəhətdən məcbur edilmə və ya erkən evlilik) olub-olmaması müəyyən edilməli və bu maneələri dəf etmək üçün məktəblər və icmalar səviyyəsində müvafiq tədbirlər hazırlanmalıdır. • Gender zəminində zorakılığa (o cümlədən, insan alverinə) dair şüurluluğun artırılması kampaniyaları (məktəblər, icma təşkilatları, QHT-lər tərəfindən) dəstəklənməli və zorakılıq qurbanları üçün adekvat və effektiv müdafiə təbəqələri, o cümlədən, krizis mərkəzləri, təhlükəsiz evlər, məsləhət xidmətləri və xüsusi təyinatlı xidmətlər yaradılmalıdır. • Qadınların müvafiq peşə treninqləri və biznesə rəhbərlik proqramlarında iştirak etmələrinə və onların gəlir əldə etmək fəaliyyətlərinə cəlb olunmalarına kömək edəcək kredit xidmətlərindən istifadə etmək imkanları genişləndirilməlidir. • Təhsil sektoru üçün məsuliyyət daşıyan mərkəzi və bələdiyyə idarələrinin bütün təbəqələrində ayrı-ayrı cinslər üzrə məlumatların toplanması, təhlili və aşkara çıxarılması məqsədilə Məcburi Köçkünlər və Qaçqınlarla iş üzrə Dövlət Komitəsi daxilində xüsusi təyinatlı işçilər hazırlanmalıdır (müntəzəm treninqlər keçirilməsi yolu ilə). 0 Ölkə Üzrə Gender Qiymətləndirilməsi - Azərbaycan 9-cu fəsil Gender problemlərinin AİB əməliyyatlarına daxil edilməsi A. Ölkə strategiyası və proqramlarında gender Azərbaycanda AİB-nın borc əməliyyatlarına yalnız 2003-cü ilin sonlarında başlanıb. Ölkənin Müasir Strategiyası və Proqramı (ÖMSP 2005-2006) öz diqqətini dörd strateji sahəyə, o cümlədən, (i) məcburi köçkünlərə yardım, (ii) kənd təsərrüfatı və kənddə inkişaf (sellərin vurduğu ziyanın azaldılması və kənddə mikro-maliyyə inkişafı), (iii) sosial infrastruktur (su təchizatı və sanitariya xidmətləri) və (iv) nəqliyyat sahəsinə yönəldilib. Bu sektorlar 2004- 2005-ci illərdə AİB-nın diqqət mərkəzində olacaq, sonra isə 2006-2010-cu illər üçün yeni ÖSP müəyyənləşdiriləcək (AİB 2004a). Bundan əlavə, AİB-nın əməkdaşlıq siyasəti sektorlar üzrə işçi qruplarına qaçqınlar və məcburi köçkünlər, kənddə inkişaf və vergi siyasətinə dair məsləhətlər verməklə 2003-2005-ci illər üçün YAİİDP həyata keçirilməsinə yardım etmək məqsədi güdür. Azərbaycanda AİB-nın borc əməliyyatlarının ilk mərhələsi gender məsələlərinin ölkə proqramının həm strateji, həm də əməliyyat mərhələlərində tətbiq edilməsi üçün böyük imkanlar yaratdı. Bu qiymətləndirilmədə müəyyənləşdirilmiş gender məsələlərinin çoxu AİB-nın ÖMSP çərçivəsində diqqət mərkəzində olan strateji sahələrdəki sektor işi ilə birbaşa əlaqədardır; bu məsələ, eləcə də, əməkdaşlıq etmək imkanı düşdükcə əməliyyat planlaşdırılmasına daxil edilməlidir. O da çox vacibdir ki, bu gender məsələləri effektiv şəkildə Yoxsulluğun Azaldılması və Davamlı İnkişaf üzrə Dövlət Proqramına da daxil edilsin və lazım gələrsə, bu işə kömək göstərilsin. Aşağıda 2006-cı il üçün Ölkə Strategiyası və sonradan Dövlətin Gender Strategiyası müəyyənləşdirilərkən nəzərə alınmalı olan gender yanaşmasından istifadəsi üzrə bir sıra strateji tövsiyələr verilir. B. Dövlətin Strategiyası və Proqramında gender yanaşmasına dair ümumi tövsiyələr • Layihələr hazırlanması zaman qadınların və kişilərin bu işdə tam və bərabər iştirakına mane olan halların müəyyən edilməsi və bu maneələrin lazımi şəkildə qarşısının alınmasına dair tövsiyələrin hazırlanması üçün sosial və gender təhlili (o cümlədən, əsaslı məlumatlar) təqdim edilməlidir. • Layihə çərçivəsi ilə bağlı aydın məqsəd və hədəflərə malik olan, effektiv monitorinq və hesabat sistemi vasitəsilə izlənilə bilən və adekvat şəkildə mənbələnən (həm maddi, həm də insan resursları cəhətdən) gender fəaliyyət planları layihəsi və gender strategiyaları hazırlanmalıdır. • Belə planlar/strategiyalar İcraçı Agentliklər və digər layihə heyətləri üçün gender şəraiti yaradan müdafiə (o cümlədən, gender təhlili və ayrı-ayrı cinslər üzrə gender məlumatlarının toplanması üzrə treninqlər) ilə təmin edilməlidir ki, onların layihənin gender yönümlü məqsəd və hədəflərinə effektiv surətdə Ölkə Üzrə Gender Qiymətləndirilməsi - Azərbaycan nail olmaları üçün təsəvvürləri və vasitələri olsun. • Əmin olmaq lazımdır ki, çoxlarının iştirakını tələb edən strategiyalara qadınlar və kişilər menecer və istehlakçı kimi daxil edilsinlər və monitorinq və qiymətləndirilmə əlbir iş olmaqla özündə gender xüsusiyyətlərini əks etdirsin. • İcraçı Agentliklər və Birliklərdə layihənin idarə heyətini təyin edərkən gender bərabərliyi gözlənməli, yerlərdə və idarə heyətində bütün kişilər və qadınlar üçün bərabər əmək haqqı təmin edilməlidir. • Yoxsulluğun bütün hallarında (məs., gəlir/qeyri-gəlir) mövcud olan və eləcə də meydana yeni çıxan gender boşluqlarına müntəzəm olaraq nəzarət olunmalı və boşluqları aradan götürmək üçün müvafiq strategiyalar və tədbirlər müəyyən edilməli və dəstəklənməlidir. • Layihəni tətbiq edən və idarə edən Birliklərdə cins baxımından ayrı-ayrı məlumatlar yerləşdirilməli və müntəzəm olaraq belə məlumatlar toplanmalı və təqdim edilməlidir ki, qadınlar, kişilər, qızlar və oğlanlara dair göstəriciləri izləmək, gender boşluqlarını müəyyənləşdirmək və lazımi şəkildə aradan götürmək mümkün olsun. • Qadın QHT-ləri/İcma təşkilatları ilə birgə işləyən layihələr müəyyənləşdirilməli və dəstəklənməlidir. Bu ÖGQ-ində qeyd edildiyi kimi, qadın QHT-lərinin/ İcma təşkilatlarının daha da gücləndirilməsi, xüsusilə də ən çox yoxsul qadınların yaşadığı kənd yerlərində, qadınların rəhbər strukturlarda liderliyinə və iştirakına imkan yaradılmasında əsas rol oynayır və AİB-nın layihələrinin onları bu layihələrin işində iştirak etməyə və özləri üçün ilkin şərait qurmağa ruhlandırmaqda böyük payı var. • AİB əməliyyatlarının hökumətin gender bərabərliyini həyata keçirmək səylərinə yardım etməsi yolları müəyyənləşdirilməlidir. • Qadın Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsini gücləndirmək və imkanlarını artırmaq üçün yardım göstərilməli olan spesifik sahələr (o cümlədən, Gender sahəsində məsul işçilərdən ibarət şəbəkə) müəyyən edilməlidir. C. Dövlət Strategiyası və Proqramında (DSP) gender yanaşmasını tətbiq etmək üçün sektor Tövsiyələri Aşağıdakı tövsiyələr əvvəlki fəsillərdəki gender məsələlərinin əsasında tərtib edilib və spesifik olaraq hazırki DSP çərçivəsində müəyyən edilmiş sektor prioritetlərinə yönəlib. Onlar müvafiq olaraq həm hazırki, həm də əsas layihələrə tətbiq edilə bilər. 1. Məcburi köçkünlərə yardım Ölkənin ən yoxsul və ən pis vəziyyətdə olan qrupuna aid olan köçkün əhaliyə kömək edilməsi diqqət mərkəzində olan əsas strateji sahə hesab edilir. ÖGQ-də qeyd edildiyi kimi, köçkün/qaçqın əhalı arasında ciddi gender problemləri (o cümlədən, işsizliyin yüksək həddə olması, qaçqın qadın və uşaqların səhhətinin zəif olması, qızların orta məktəb səviyyəsində məktəbi atmalarının yararsız məktəb şəraiti və işləməyə və ya ərə getməyə məcbur edilmələri səbəb olduğunu sübut edən göstəricilər) mövcuddur. Məcburi köçkün/qaçqın qadınlar Gender problemlərinin AİB əməliyyatlarına daxil edilməsi arasında insan alverinin və fahişəliyin olması faktları geniş surətdə təsdiq edilir və köçkün/ qaçqın icmalarında gender-əsaslı zorakılıq hallarının da geniş yayıldığı xəbər verilir. Əsas sosial infrastruktur yaradılması layihəsi 2005-2006-cı illər üçün proqramlaşdırılıb və o, aşağıdakı fəaliyyətlərdən biri və ya bir neçəsini əhatə edə bilər: (i) məcburi köçkünlərin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılmasının davamlı olaraq dəstəklənməsi və yeni yaşayış yerlərinin salınması, (ii) köçkün uşaqların və gənclərin təhsil imkanlarının yaxşılaşdırılması, (iii) təcili olaraq yaşamaq və pul qazanmaq imkanlarının yaxşılaşdırılmasına yardım edilməsi. Mümkün olan gücləndirilmiş layihə müdaxilələri aşağıdakılardan ibarət ola bilər: • Layihədə nəzərdə tutulan əhali, o cümlədən, ayrı-ayrı cinslər üçün sağlamlıq, təhsil (təhsilə cəlb edilmə, davamiyyət və nəticələr), mənzillə təmin olunma, məşğulluq (o cümlədən, qeyri-formal sektorda) və gəlirlərə dair məlumatların ətraflı gender qiymətləndirilməsi aparılmalı və gender problemlərini daha yaxşı izləyə bilmək, eləcə də, nəzərdə tutulan müdaxilə tədbirlərinin kişilərə və qadınlara təsirini öyrənmək üçün müntəzəm fasilələr zamanı bu məlumatlar öyrənilməlidir. • Kreditlərin verilməsi, kiçik və orta-həcmli müəssisələrin yaradılması və maliyyələşdirilməsi ilə bağlı layihə komponentləri kişilərə və qadınlara bərabər imkanlar yaratmalı, onlar müvafiq treninqlərdə və ixtisasın artırılması proqramlarında bərabər surətdə iştirak etməlidirlər. • Məcburi köçkün/qaçqın kişilər və qadınlar arasında CYYX/İİV/QİÇS və digər reproduktiv sağlamlıq problemləri sahəsində şüurluluq artırılmalı, insan alveri (şərtləri və modifikasiyaları) və qadınlara qarşı zorakılıq halları barədə məlumat verilməlidir. • Baza yaradılmalı, layihədə nəzərdə tutulan ərazidə kişilər/qadınlar və uşaqlar arasında qidalanma səviyyəsinin müntəzəm monitorinqi keçirilməli, əsas diqqət zəiflik, anemiya və yod çatışmazlığı pozuntularının səviyyəsinin müəyyənləş- dirilməsinə yönəlməli və müvafiq müdaxilə tədbirləri hazırlanmalıdır. Bu şərtlər layihə müdaxilələrinin gəlirsiz yoxsulluğu səviyyəsinə təsirini aşkar etməyə imkan verir və digər layihələrin də effektiv olması üçün böyük əhəmiyyət daşıyır, çünki pis qidalanma təhsildə hər hansı bir nailiyyət əldə etmək və sağlam nəsil böyütmək imkanlarını azaldır. 2. Kənd təsərrüfatı və kənddə inkişaf AİB-nın kənd təsərrüfatı və kənddə inkişaf sektorunda diqqət mərkəzində olan əsas sahələr daşqınların vurduğu ziyanların yüngülləşdirilməsi və mikro-maliyyələşdirmə və kəndlərin maliyyələşdirilməsi məsələlərində inkişafdır. Ölkə Üzrə Gender Qiymətləndirilməsi - Azərbaycan a. Daşqınların vurduğu ziyanın azaldılması AİB-nın daşqınların vurduğu ziyanın azaldılması işinə qoşulması Hökumətin ciddi, tez-tez baş verən daşqınlarla bağlı tədbirlər görməsinə yardım etməsinə cavabdır. Bu daşqınlar adətən baharda və yayın əvvəllərində (əsas daşqınlar 1988, 1997, 1999 və 2002-ci illərdə baş verib) baş verir və geniş miqyasda insan tələfatına və əmlak itkisinə səbəb olur. 1980-1990-cı illər ərzində daşqınlardan dəyən ziyanın dəyərinin orta hesabla 20 milyon dollar həcmində olduğu müəyyən edilib. Geniş miqyasda infrastruktura vurduğu ziyandan əlavə, daşqınlar kənd təsərrüfatı torpaqlarını yararsız hala salır, ev heyvanlarının məhv olması yoxsul kəndlilərin qazanclarını azaldır və çox vaxt yoxsul olmayanları da yoxsulluğa məhkum edir. Sel sularından müdafiə olunmayan kənd torpaqlarının müəyyən əraziləri böyük təhlükə altındadır. Daşqınların vurduğu ziyanın azaldılması və bərpa işləri üzrə layihələr qadınların kənd təsərrüfatı sektorunda çoxşaxəli rolunun və məsuliyyətlərinin tanınmasını və onların nəzərə alınmasını tələb edir. Ərzaq hazırlığı, uşaqların qayğısına qalma və digər ev işlərinin idarə olunmasına əlavə olaraq, Azərbaycanda qadınlar çox sayda kənd təsərrüfatı işləri ilə də, məsələn, əkin, alaq işləri, yer belləmə, məhsul yığımı və yığılan məhsulun tədarük edilməsi kimi işlərlə də məşğul olurlar; qadınlar həmçinin, ailənin başlıca həyati əhəmiyyəti olan digər işləri də (ev heyvanlarına baxmaq, süd məhsulları hazırlığı, şitillik və bostan işləri) görürlər. Daşqınlar bütün bu işlərə ciddi surətdə təsir edir. Daşqınlardan sonra təmiz suyun olmaması və sanitariya şəraitinin pisləşməsi də bilavasitə məişətdə su təchizatı üçün başlıca məsuliyyət daşıyan qadınların işini çətinləşdirir. Mümkün olan gücləndirilmiş layihə müdaxilələri aşağıdakılardan ibarət ola bilər: • Əsas nazirliklərdə (Dövlət Meliorasiya və Suvarma Komitəsi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Meşə Təsərrüfatı Departamenti) öz gündəlik işlərində gender problemlərinə müraciət etməli olan institutlaşdırma potensialı yaradılmalıdır (məsələn, layihə ilə bağlı sosial və gender mütəxəssislərinin və gender təhlili treninqlərinin təmin edilməsi yolu ilə). • Qadınların su, meşə təsərrüfatı və layihədə nəzərdə tutulmuş digər mənbələrin idarə edilməsində tam iştirakı təmin edilməlidir. • Qadınların daşqınlardan sonrakı reabilitasiya dövründə yaranmış iş imkanlarından bərabər surətdə yararlanması təmin edilməli və onların bu işlərdə iştirakının vacib bir şey kimi qəbul edilməsi üçün xüsusi tədbirlər görülməlidir. • Qadınların və kişilərin ətraf mühitə münasibətlərini və onların ətraf mühitin idarə edilməsi, o cümlədən, su və meşə resurslarının idarə olunması işində müvafiq rollarını daha yaxşı başa düşmək üçün layihələrdən lazımi şəkildə istifadə etmək lazımdır; müvafiq icma-əsaslı yüngülləşdirmə və reabilitasiya proqramlarının hazırlanması üçün belə məlumatlardan istifadə etmək lazımdır. • Torpaqdan lazımi şəkildə istifadə edilməsi (yəni, daşqınların qarşısını almaq və onları yüngülləşdirmək) sahəsində əhalinin şüurluluğunun artırılmasını nəzərdə Gender problemlərinin AİB əməliyyatlarına daxil edilməsi tutan ictimai informasiya kampaniyaları qadınları effektiv surətdə hədəfə almalı və onları səfərbər etməlidir. b. Mikro-maliyyələşdirmə və kəndlərin maliyyələşdirilməsinin inkişafı Kənddə inkişafa mane olan zəif maliyyə xidmətləri probleminə müraciət etmək üçün AİB kənd yerlərində və Bakıdan kənar bölgələrdə bank və mikromaliyyə fəaliyyətlərinə yardım göstərir. Bu yardım bu yaxınlarda Bakıdan kənarda yerləşən rayonların inkişafını nəzərdə tutan fərmanla bağlıdır, o, yoxsulluğun azaldılmasına yönəlmiş spesifik bir tədbir kimi YAİİDP-da yer alıb və Hökumətin xüsusi prioriteti kimi qeydə alınıb. Bu ÖGQ-də qeyd edildiyi kimi, çox sayda qadının dövlət sektorunda müvəffəqiyyətlə kredit almağa nail olmasına baxmayaraq, kənd yerlərində bu imkanı genişləndirməyə və qadınlara öz kiçik və orta-ölçülü müəssisələrini yaratmaqda kömək etməyə böyük ehtiyac var. Qadınların KOM açmaq işində qarşıya çıxan “mədəni” və “sosial” maneələri aradan götürmək üçün müvafiq strategiyalar yaratmaqdan əlavə, qadınların şəbəkə (ticarət və biznes assosiasiyaları) informasiyalarından, treninqlərdən, məsləhət xidmətlərindən istifadə edə bilmələri və bazarlara çıxa bilmələri təmin edilməlidir. Qadın sahibkarlığı üçün müvafiq iqlim yaradılması işi həm də bank və kiçik biznes sektorunun özünə və onları ruhlandıran və müdafiə edən əlverişli mühitin yaranmasına yönəlməlidir. Mümkün olan layihə müdaxilələri aşağıdakılar ola bilər: • Qadınların kreditalma imkanlarını genişləndirən və KOM-lərin inkişafını sürətləndirməyə kömək edən layihə strategiyalarını inkişaf etdirmək üçün qadınların kredit ehtiyacları, kreditalma imkanları və buna mane olan faktorlar ətraflı surətdə nəzərdən keçirilməlidir. • Maliyyə xidmətləri kompleksinin hazırlanması işinə qadınlar da kişilər kimi cəlb edilməlidir. • Layihəyə biznes inkişafı xidmətləri sahəsində və bank işində gender həssaslığını artırmağa yönəlmiş fəaliyyətlər daxil edilməli və qadınlar üçün məsləhət xidmətləri yaxşılaşdırılmalıdır. • İş sahibləri təşkilatlarının gender həssaslığını artırmaq üçün tədbirlər hazırlanmalı və bu təşkilatların qadın sahibkarlar assosiasiyaları ilə daha güclü əlaqələr yaratmasına yardım edilməlidir. • Mövcud qanunları və qaydaları tənzimləyən kredit təşkilatlarına düzəlişlər təklif edən layihələr gender yönümlü və gender təsirli (əgər varsa) olmaları baxımından mütəxəssislər tərəfindən öyrənilməli, müvafiq tövsiyələr verilməli və tətbiq edilməlidir. • Mikro-maliyyələşdirmə və kəndlərin maliyyələşdirilməsinin inkişafına yönəlmiş layihələr layihə iştirakçılarının və səhmdarların, o cümlədən, mikro- maliyyə institutlarının, bankların və müvafiq hökumət idarələrinin kredit alma sahəsində qadınların qarşılarına çıxan spesifik maneələrə həssaslıqla yanaşmalarına nail olmağa calışmalı, bu maneələrin aradan götürülməsi üçün |