S. M. Turobjonov, M. M. Niyazova

99

---

Atmosferaga
b) natriyni fosfat quritish jarayonida hosil bo ‘Igan changni rekupera tsiya lash
sxemasi:
1-puflagichli quritgich; 2-batareyali siklonlar; 3 -g a z tortgich (nasos);
4-tekis skrubber; 5-nasos; 6-sovitgich eritma uchun idish; 6-turbokalsinator.
Toza gaz
d) karbonid 
ishlab 
chiqarishda tarkibida gaz holatida ammiak, chang
holatida karbamid bilan aralashma gazni rekuperatsiya qilish sxemasi.
1-ko ‘pikli qurilma; 2-ventilator; 3-kondensat uchun idish; 4-oraliq idish;
5-nasos; 6-yutuvchi suyuqlik uchun idish.
Changni qaytadan ishlab chiqarishga berishni tashkil qilish. Ushbu 
usul eng keng qo‘llaniladi va yuqori samarali usul bo‘lib, korxonada 
chiqindisiz texnologik jarayonni hosil qilish imkonini beradi (26-d 
rasm).

---

Bir korxonada hosil boMgan changni ikkinchi korxonada xomashyo 
Sifatida foydalanish yo‘li bilan rekuperatsiya qilish.
Bu usul asosan kimyo korxonalarida hosil bo ‘lgan changni 
rekuperatsiya qilish uchun qo‘llaniladi. Masalan: H
2
S 0
4
ishlab 
chiqarish jarayonida hosil bo‘lgan chang tarkibida S
2
0
3
bor bo‘lgan 
gazni batareyali siklonlar va elektrofiltrlar yordamida ushlab qolib 
maxsus ishlov berilgandan so‘ng shaxtalarda, cho‘yan eritish uchun 
ishlatiladi.
Ushbu olinayotgan H
2
S 0
4
quyidagi tarkibda olinadi: 40—60% Fe, 
1-2 % S, 0.33 - 0.42 % Cu, 0.42 - 1.3 % Zn, 0.32 - 0.58 % Sn , 1 0 - 
20
g /t nodir metallar.
Qurilish maqsadida changdan foydalanish. Ushbu usul juda keng 
tarqalgan bo‘lib, quyidagicha amalga oshiriladi: