bo'ladi, Ar-Roziy birinchilardan b o ‘lib bemorga tashxis qo'yish-
ni ta k lif etdi. U birinchi bo'lib chechakning oidini olish uchun
odamlarni em lash kerakligini va uni qanday ijro etish y o ilarin i
to 'liq ko'rsatib bergan.
Jahonda tibbiy ilmiy tafakkurining rivojlanishiga ulkan hissa
q o ‘shgan buyuk alloma
Abu Ali ibn Sino
(980-1037) juda katta
ilmiy meros qoldirgan. U o'zidan oldin o'tg an Sharq m utafakkiiia-
rining asarlarini chuqur o'rganish bilan birga, qadimgi yunon tib-
biy-ilmiy va falsafiy merosini, xususan, Aristotel, Evklit, Ptolomey,
Galen, Gippokrat kabilarning asarlarini qunt bilan o'rgandi. Ibn
Sinoning Tib qonunlari kitobi beshta katta kitobdan iborat bo'lib.
1556- va keyingi yillarda ingliz, rus va o'zbek tillarida qayta nashr
etilgan. Bu kitoblarda odam organizmining anatomiyasi, fiziologi-
yasi va gigiyenasi kabi tibbiyotning nazariy asoslarini hamda ichki
kasalliklar. jarrohlik, dorishunoslik yuqumli kasalliklarga taalluqli
bilimlar bayon etilgan. Bu kitoblar asrlar davom ida butun jahon
shifokorlari uchun dasturiy amal bo'lib xizmat qilish bilan bir
ga. ulardagi ko'pgina m a’lumotlar hozirda ham o 'z ahamiyatini
yo'qotganicha vo'q. Shu bois u 36 marta qayta nashr qilingan.
Erisman (1842-1915) ko'plab o'quv qoTlanmalarini yarat-
di, barcha gigiyenik talablarga javob bera oladigan sinf xonalari-
ning modeli, o'quvchilarning bo'yiga mos jihozlarning turlarini,
o'quvchilarning partada to 'g 'ri o'tirish yo'llarini ishlab chiqdi.
N. R. Gundobin sog'lom o 'sib kelayotgan avlodni tarbiyalash-
da gigiyena muhim rol o'vnaydi deb o'qitgan va uni pediatriya-
ning ajralmas bir qismi deb hisoblagan. U yoshlik davrlari tizimini
tuzgan. V. M. Bonch-Bruyevich, I. A. Semashko, V. I. Molchanov,
P. N. Speranskiylar bolalar va o'sm irlar gigiyenasi sohasiga katta
hissa qo'shganlar.
Bolalar va o'sm irlar gigiyenasi sohasida ko'pgina ilmiy tadqiqot
ishlarini olib a ’zo olimlardan M. Ismoilovning ishlari diqqatga
sazovordir, u kishi bolalar va o'sm irlar gigiyenasi sohasida juda
ko'p ilmiy izlanishlarining natijasi sifatida «O 'quvchilar gigiyena
si» nomli darslik va bir qator risolalar tavvorlagan muallifdir.
17
Dostları ilə paylaş: