Elektroxavfsizlik shartlari tahlili
Elektr aloqa tarmoqlari va 1000V gacha
elektrqurilmalari.
Elektr tarmoqlari va elektr qurilmalarini 2
guruhga bo‘lish qabul qilinadi:
1 guruh - 1000 V gacha kuchlanishli
2 guruh - 1000 V dan yuqori kuchlanishli
Elektr tarmoqlari tokli quvurlar soni bo‘yicha
quyidagilarga bo‘linadi:
Bir o‘tkazgichli, 2 o‘tkazgichli, 3 o‘tkazgichli, 4
o‘tkazgichli.
Bir o‘tkazgichli tarmoqda rels yoki er ikkinchi
o‘tkazgich sanaladi. Bu sxema bo‘yicha tramvaylar,
elektrovozlar,
gohida
payvandlash
qurilmalari
ishlaydi.
2 o‘tkazgichli tarmoqlari - –oimiy va
o‘zgaruvchan tok 1 fazali tarmoqlari.
3 o‘tkazgichli o‘zgaruvchan tok tarmoqlari - –
zolyasiyalanadi yoki erga tutash neytralli 3-fazali tok
tarmoqlari.
4 o‘tkazgichli tarmoqlari - –rga tutash neytralli
va nolli o‘tkazgichli 3-fazali tok tarmoqlari.
Qadamli kuchlanish.
Agar erga biror bir zanjir tutashib ketgan bo‘lsa,
tasodifiy tok yuruvchi qismning elektrik bog‘lanishi
bevosita er bilan bo‘lgudek bo‘lsa, yoki metal qurilma
orqali bo‘lsa, u holda er bo‘ylab erga tok tutashib,
elektrotok tarqalib ketadi. Tutashuv izolyasiyaning
shikastlanishiga,
elektrasbobning
tok
yuruvchi
qismlari va erga tutashgan sim o‘rtasidagi bog‘lanish
vujudga kelishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Kuchlanish ostidagi uzilgan simning erga
tushishi. Tutashuv joyining olinish darajasi bo‘yicha
er imkoniyati max 0 gacha o‘zgarishi mumkin, negaki
grunt erga tutashuv tokiga qarshilik ko‘rsatadi.
Agar inson tok tarqab ketgan hududga tushib
qolsa, u holda uning tovonlari o‘rtasida oyoq oyoqqa
yo‘li bo‘yicha tokning o‘tishni vujudga keltiruvchi
salohiyatlarning turliligini hosil qiladi. Uo tok ta’siri
natijasi oyoq mushaklarining qisqarishini keltirib
chiqaradi va inson yiqilib ketishi mumkin. Qulash
yangi, yurak va o‘pka orqali tok o‘tishining o‘ta xavfli
zanjirini shakllanishiga sabab bo‘ladi. Tutashuv
joyidan 20 m masofadagi salohiyatni 0 teng deb
hisoblash mumkin. I
2
- –o‘yilgan kuchlanish va tana
qarshiligiga bog‘liq.
см
x
см
а
см
Ом
500
100
/
100000
1000
)
(
2
2
3
3
2
1
a
x
I
x
I
U
U
U
ш
2
3
2
x
I
j
I
э
– tutashuv toki
r – yarim sfera radiusi
U = j
- tok liniyasi bo‘ylab maydon uzunasi
birligiga kuchlanishning tushishi bunda,
dU=
Udx=j
dx=
dx
x
Iз
2
2
x=
j=0,
va
du=0
1
1
2
2
1
1
x
Iз
x
dx
Iз
du
U
x
x
A
x
Iз
U
2
1
;
)
(
2
2
a
x
Iз
U
)
(
2
1
1
2
)
(
2
2
2
1
a
x
x
a
Iз
a
x
x
Iз
a
x
Iз
x
Iз
U
U
U
ш
)
(
2
a
x
x
a
I
U
кз
ш
(3.51)
a
– odim uzunligi;
3.10 –rasm. Qadamli kuchlanish
Agar insonning ikkala oyog‘i teng salohiyatli
bitta liniyada tursa, u holda odim kuchlanishi 0 ga
teng bo‘ladi.
U
0
max, inson bir oyog‘i bilan tutashuv ostida,
boshqasi bilan undan odim masofada turganda
kuzatiladi.
Qulayotganda inson katta farqi bilan salohiyatli
grunt nuqtalariga tegib ketishi mumkin, negaki inson
bo‘yi doimo qadamidan katta bo‘ladi. Elektr
xavfsizlik shartlariga ko‘ra, yopiq taqsimlovchi
qo‘rilmalarda 4-5 m, va ochiq podstansiyalarda 8-10
m dan kam bo‘lmagan masofada tarmoq quvurlaridan
birining erga tutashgan joyiga yaqinlashuv ma’n
etiladi.
Dielektrik
bo‘tiklar
va
kalishlar
odim
kuchlanishidan himoya vositasi bo‘lib xizmat qiladi.
U
40 V da qo‘llash mumkin.
|