Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

4.E’tiborqilishbu... 
a) 
insonning 
u 
uchun 
muhim 
bo‘lgan 
biror 
ob’ektga 
ruhiyfaoliyatiniyo‘naltirishivafikrinijamlashidir. 
b) insonning fiziologik holati. 
d) insonning muhim xususiyati. 
e) barcha javoblar to‘g‘ri. 
5. Ekskursiya jarayonida qoidagako‘raavtobusdankim birinchi tushadi? 
 
a) gid 
b) haydovchi 
d)ekskursantlar 
e) yoshi kattasi. 

---

149 

---

150 
10-mavzu.
O‘ZBEKISTONNINGTARIXIY-
ARXITEKTURAYODGORLIKLARIGAEKSKURSIYAXIZMATINI 
TASHKIL QILISH
10.1.Samarqand 
viloyatining 
tarixiy-
arxitekturayodgorliklariekskursiyaob’ektlarisifatida 
10.2.Buxoroviloyatiningtarixiy-
arxitekturayodgorliklariekskursiyaob’ektlarisifatida 
10.3.Xorazm 
viloyatiningtarixiy-
arxitekturayodgorliklariekskursiyaob’ektlarisifatida 
10.4.Toshkentviloyati 
vaToshkentshahriningtarixiy-
arxitekturayodgorliklariekskursiyaob’ektlarisifatida 
10.5.Mamlakatimizdagi 
boshqa 
viloyatlarining 
tarixiy-arxitektura 
yodgorliklari ekskursiyaob’ektlarisifatida. 
 
10.1.Samarqand viloyatining tarixiy-arxitektura 
yodgorliklariekskursiyaob’ektlarisifatida 
 
O‘zbekistonda jahon madaniyati xazinasiga kiruvchi ko‘plab arxitektura 
yodgorliklari mavjud. Xiva, Buxoro va Shahrisabz shaharlarining tarixiy 
markazlari, qadimiy Samarqandning tarixiy yodgorliklari YUNESKO ning «Jahon 
merosi» deb nomlangan ro‘yxatiga, Boysun tumani aholisining folklor ansambli 
«Jahon nomoddiy merosi xazinasi» ro‘yxatiga kiritilgan. 
O‘zbekistonda turizmni rivojlantirish va uni yangi bosqichlarga ko‘tarish 
borasida, avvalo ko‘hna madaniy va arxitektura yodgorliklariga boy bo‘lgan 
Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Marg‘ilon kabi shaharlar muhim 
ahamiyatga ega. Bu shaharlarda butun dunyo aholisini hayratga soluvchi va lol 
qoldiruvchi qadimiy tarixiy yodgorliklarmavjud. Yer yuzining turli mamlakatlarida 
istiqomat qiluvchi har bir inson bu shaharlarni ko‘rish orzusida yashaydilar. Bir 
qancha mamlakatlarda O‘zbekiston o‘zining ana shu shaharlari bilan mashhurdir. 

---

151 
Tarixiy obidalarning YUNESKO «Jahon merosi» ro‘yxatiga kiritilishining asosiy 
maqsadi- o‘z hududida mashhur bo‘lgan ob’ektlarni dunyoga tanitish va himoya 
qilishdir. Ma’lumki, O‘zbekiston tarixiy va madaniy yodgorliklarga boy 
mamlakatdir. Bebaho merosimizning 140 ta ob’ektlari YUNESKO tomonidan
muhofazaga olingan va tarixiy ob’ektlar ro‘yxatiga kiritilgan
3
. YUNESKO ning 
«Jahon merosi» ro‘yxatiga Xivadagi Ichan Qal’a 1990 yil, Buxoroning tarixiy 
markazi 1993 yil, Shahrisabzning tarixiy markazi 2000 yilda kiritilgan. 2001 yil 
12-16 dekabr kunlari Finlyandiyaning Xelsinki shahrida YUNESKOning Jahon 
merosi Qo‘mitasining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib, unda Samarqand shahri ham 
YUNESKOning «Jahon merosi» ro‘yxatiga kiritildi. 
2014 
yil 
7 
iyu 
lkuni 
Amerikaning 
taniqli«The 
Huffington 
Post»nashri«Dunyoning albatta bori bko‘rishi lozim bo‘lgan 50 shahri»ro‘yxatini 
e’lon qildi. Dunyoning eng mashhurshaharlariorasida«Sharqmarvaridi» –
Samarqandhambor. Mazkur nashr reytingida qayd etilganidek, «Registon 
maydonidagi madrasalar va qadimgi inshootlardagi naqshlar Buyuk Ipak yo‘lining 
ko‘hna shahri-Samarqandn a jahon islom me’morligining eng go‘zal 
namunalaridan biriga aylantirilgan». 
Ushbureyting«The 
Huffington 
Post»nashritomonidan 
minube.net 
sayohatchilar 
hamjamiyati 
bilan 
o‘zaro 
hamkorlikda 
tuzilgan. 
Bundanko‘zlanganmaqsad«Buyukko‘hnapoytaxtlardantortib, 
toOsiyo, 
Amerikavaulardantashqaridunyodagienga’lojoynitopish»bilanizohlanadi. 
Reytingmualliflariningfikrbildirishlaricha, 
odamlaro‘zhayotidavomidaalbattaboribko‘rishilozimbo‘lganqadamjolarro‘yxatidan
dunyoning 
50 
shaharijoyolgan. 
SamarqandMDHmamlakatlarishaharlario‘rtasidaushbunufuzliro‘yxatgakirganyago
nashahardir.
4
Turizmsohasibo‘yicha 
2014 
yil 
1-3 
oktabrdaBirlashganmillatlartashkiloti
3
http//www.Turkistonpress.uz 
4
Samarqand “dunyoning albatta borib ko‘rish lozim bo‘lgan 50 shahri”// Zarafshon. 2014 yil 10 iyul, № 83.

---

152 
(BMT)ButunjahonturizmtashkilotiIjroiyakengashining 
99-
sessiyasiaynanSamarqandshahridabo‘libo‘tgani hambejizemas. 
Samarqand viloyatining asosiy tarixiy-arxitektura yodgorliklari: 
1.
Afrosiyobshaharchasi (eramizdan oldingi VIII asr); 
2.
Ulug‘bek observatoriyasi(rasadxonasi) (1424-1428 y); 
3.
Shoxi Zinda arxitektura majmuasi (XI-XXasr); 
4.
Hazrati Hizr masjidi (XIX asr o‘rtalari); 
5.
Bibixonim jome’ masjidi (1399 y); 
6.
Registon maydoni (1417-1647 y); 
7.
Ruxobod maqbarasi (1380 y); 
8.
Oqsaroy maqbarasi (1451-1469 y); 
9.
Amir Temur maqbarasi (1404 y); 
10.
Ishratxona maqbarasi (1464 y); 
11.
Xoja Ahrori Valiy majmuasi (XV-XX asrlar); 
12.
Cho‘pon-Ota maqbarasi (1430 y); 
13.
Xoja Abdu Darun qabristoni (XV asr); 
14.
Xoja Abdu Berun qabristoni (XVII asr); 
15.
Imom al-Buxoriy majmuasi (IX-XX asr); 
16.
Maxdumi A’zam majmuasi (XVI-XIXasr); 
17.
Xoja Doniyor maqbarasi (1870-1880 y).
Samarqandviloyatibo’ylabtashkiletishmumkinbo’lgan«Samarqand- 
Eryuziningsayqali» nomliekskursiyaxizmatiningdasturinamunasinikeltiramiz:
«