Turkiye Klinikleri j psychiatry-Special Topics 2015;8(2)

TABLO 1: 
Davranışçı kuramlarla ilgili temel terimler.
Terim
Tarifi
Örnek
Koşulsuz (doğal)
uyarıcı
Doğuştan var olan öğrenilmemiş uyarıcılardır. Bu uyarıcılara verilen tepki
otomatiktir ve o türdeki tüm organizmalarda görülür.
Patlama sesi; köpeğe verilen et
Koşulsuz (doğal)
tepki
Koşulsuz uyarıcıya verilen öğrenilmemiş tepkidir. Doğuştan sahip olunan 
ve refleks bir tepkidir
İrkilme; salya salgılanması 
Nötr uyarıcı 
Koşullanma öncesi organizma için herhangi bir anlam ifade etmeyen 
ve herhangi bir tepkiye yol açmayan uyarıcılardır
Silah; zil
Koşullu uyarıcı 
Başlangıçta herhangi bir tepki oluşturmayan nötr uyarıcının koşulsuz 
uyarıcıyla eşleştirilmesi sonucu nötr uyarıcının koşullu uyarıcıya dönüşmesidir.
Silah; zil (koşullanma öncesinde nötr olan uyarıcılar)
Olumlu 
pekiştireç
Edimsel koşullanmada: 
Ortama katıldığında davranışın olma olasılığını 
artıran uyarıcılardır.
“Lütfen” dediğinde muhataplarının kişinin isteklerine daha
olumlu yaklaşması
Olumsuz 
pekiştireç
Edimsel koşullanmada:
Ortamdan çıkarıldığında davranışın olma olasılığını
artıran uyarıcılardır.
Asansörde yoğun bunaltı hisseden birinin oradan çıktığında
rahatlama hissetmesi
Sönme
Klasik koşullanmada: 
Koşullanmış davranışta görülen zayıflamadır
Sürekli kirliliğe maruz kalan bir OKB hastasında kalp atım
sayısının giderek azalıp normale dönmesi 
Genelleme
Klasik koşullanmada: 
Doğal uyarıcının ortaya çıkış sıklığıyla koşullu tepkinin
gücünün doğru orantılı olması ve organizmanın bu durumda koşullu uyarıcıya
benzer uyarıcılara da aynı tepkiyi vermesi
Edimsel koşullanmada:
a) ayırt edici uyarıcıya benzer uyarıcılara aynı tepkinin
verilmesi şeklinde uyarıcı genellemesi; b) pekiştirilen bir davranışa benzer
davranışların yapılması şeklinde davranış genellemesi
Bir çocuğa bir tavşanın bulunduğu ortamda şiddetli bir ses
vermesi sonucu çocuğun sonraları tavşan dışında beyaz 
ve yumuşak nesnelerden de korkar hale gelmesi. 
Asansörde bir kaygı atağı yaşayan ve asansörlerden 
kaçınan bir kişinin daha sonra giysi değiştirme kabinlerinde
de kaygı duyması ve bu kabinlere girmekten kaçınması
Ayırt etme 
Edimsel koşullanmada: 
Bir tepkinin belli bir durum karşısında sergilenip 
bunun dışındaki durumlarda sergilenmemesidir