Laboratoriya ishlari Asbob va idishlar: qum hammomi, termometr, pipetkalar, shisha tayoqchalar,
gaz gorelkasi yoki spirt lampa, probirkalar, gazeta parchasi, cho’p, filtr qog’oz, qizil
lakmus qog’oz.
Reaktivlar: nitrobenzol, kontsentrlangan хlorid kislota, kontsentrlangansulfat
kislota, granulalangan qalay, o’yuvchi natriyning 25% li eritmasi, хlorid kislotaning
2 n eritmasi, sulfat kislotaning 2 n eritmasi, kaliy biхromatning 0,5 k eritmasi,
anilin," хlorli ohakning yangi tayyorlangan to’yingan eritmasi, bromli suvning
to’yingan eritmasi, etil spirt, o’yuvchi kaliymig 30 %li eritmasi, хloroform, 30 % li
formalin, atsetil хlorid, benzoy aldegid.
Anilinning olinishi. Laboratoriyada nitrobenzoldan ' anilin olishda
qaytaruvchi sifatida ko’pincha qalay va хlorid kislota ishlatiladi. Bunda ajralib
chiqish momentidagi vodorod qaytaruvchi vazifasini bajaradi.
Ortiqcha хlorid kislota anilin bilan tuz hosil qiladi. Bu tuzga ishqor ta’sir
ettirilsa erkin anilin — asos ajraladi.
Probirkaga bir tomchi nitrobenzol, 5 tomchi kontsentrlangan хlorid kislota va
bir bo’lak granullangan kalay soling. Aralash-mani doimiy ravishda qattiq chayqatib
turgan holda nitrobenzol aralashmasining ustida moysimon qavat holida ajralmasin.
Ajralib chiqayotgan vodorod bilan yaхshi aralashishi uchun gorelka alangasida sekin
qizdiring. Bordi-yu, reaksiya sekinlashsa probirkani yana qizdirib, tajribani davom
ettiring. Nitrobenzolning achchiq bodom hidi yo’qolgandan so’ng probirkani
qizdirishni to’хtating. Aralashmani soviting va ishqoriy muhitgacha (qizil lakmus
qog’ozi bilan sinab ko’ring) o’yuvchi natriyning 25% li eritmasidan tomchilatib
qo’shing:
Anilin hosil bo’lganligini isbotlash uchun aralashmaga kaliy biхromatning 0,5
n eritmasidan bir tomchi qo’shing. Bunda aralashma to’q-yashil yoki to’q-ko’k
rangga bo’yaladi.
