O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti



Yüklə 3,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə55/93
tarix20.11.2023
ölçüsü3,55 Mb.
#165659
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   93
Kompyuter grafikasi va dizayn

4–rasm. Ikki pikseldan iborat yacheykalar. 5 – rasm. Oddiy dizering. 
Ikki pikselni yacheykalardan foydalanilgan rastrga misol 5 - rasmda keltirilgan. 
Undan ko‗ramizki, oraliq S ottenokni paydo etish uchun yacheykalar judayam 
sezilarli bo‗lgan vertikal chiziqlarni hosil qiladi. Kishi buni yaxlit ottenok tarzida 
qabul qilishi uchun yacheykalarning burchakli o‗lchami bir burchak minutidan kam 
bo‗lishi kerak. Bunday yacheykalarning rastrdagi holatlarini masalan, yacheykalarni 
dioganal bo‗yicha joylashtirish bilan o‗zgartirish mumkin. Bu bir qadar yaxshiroq 
bo‗lsada, judayam yaxshi emas. 


103 
6 – rasm. 2x2 yacheykalar. 
Tez-tez katta o‗lchamli kvadrat yacheykalar qo‗llanib tuziladi. 2x2 o‗lchamli 
yacheykalarga 6 – rasmda misollar berilgandir. Bunday yacheykalar 5 gradatsiyani 
beradi, ulardan 3 kombinatsiya (1, 2, 3) yangi otttenoklar hosil qiladi. 
7 – rasm. 3x3 yacheykalar 10
 
8 – rasm. 5x5 yacheykalar 26
 
 
gradatsiya beradi
 
 
gradatsiyani beradi. 
Yacheykadagi piksellar kombinatsiyalaridan biriga mos keluvchi ranglar sonini 
quyidagicha bajarish mumkin. Agar yacheykdagi piksellar ikki xil rangda (S

va S
2

bo‗lishlari mumkin bo‗lsa, har bir rangdagi piksellar uchun yacheyka yuzasining 
tegishli qismini hisoblash kerak. Yacheykaning rangi (S) ni quyidagi nisbat bilan 
baholash mumkin: 
bunda: S – yacheykaning umumiy yuzasi;
S

va S
2
– yacheykaning yuzasi S

va S

ranglarga mos keluvchi qism 
bo‗lib, S = S

+ S
2
.
Eng sodda holat piksellar kvadrat shaklida, ularning o‗lchamlari esa 
piksellarning joylashish qadamlariga tengdir. Bir piksel yuzasining birga teng deb 
olamiz. Bunday holda yacheykada egallangan yuzasi piksellar soniga teng bo‗ladi (9 
– rasm).
,
)
(
2
2
1
1
1
1
1
1
S
C
S
C
S
S
S
S
C
S
C







104 
9 – rasmda ifodalangan 5x5 yacheyka uchun ba‘zi bir S

va S

ranglar uchun S 
rang hisobini beramiz. S
1
– oq rang (R
1
G
1
B
1
) = (255, 255, 255), S

esa – qora rang 
(R
2
G
2
B
2
) = (0, 0, 0) bo‗lsin unda; 
9 – rasm. Bu yerda yuza piksellar soni bilan aniqlanadi. 
 
,
204
204
204
/
)
/
)
(
/
)
(
2
2
1
3
2
2
1
1
2
2
1
1




































S
B
S
B
S
S
G
S
G
S
S
R
S
R
S
B
G
R
C
ya‘ni, biz och – kul ranghosil qildik. 
Yana bir misol. Agar S
1
– sariq (R
1
G
1
B
1
) = (255, 255, 0), va S

bo‗lsa qizil 
(R
2
G
2
B
2
) = (255, 0, 0) bo‗lsa, u holda S = (255, 204, 0) bo‗ladi. Bu to‗q sariq 
(apelsin) rangning nozik jilosidir. 
Demak, 
p
x

o‗lchamli yacheykada ikki rangdan foydalanilgan bo‗lsa, bunday 
yacheyka yordamida 
p
2
+1 turdagi har xil ran ggradatsialari olish mumkin. 
Piksellarning ikki kombinatsiyasi – agar yacheykadagi piksellarning hammasi S

yoki 
S

rangga ega bo‗lsa – yacheyka mos ravishda S

yoki S
2
rangini beradi. Barcha 
boshqacha kombinatsiyalar S

va S

o‗rtasidagi ottenoklarni beradi. 
p
x
p
o‗lchamli yacheyka ajratish qobiliyati dastlabki rastrdagidan 

marta kam, 
rang teranligi 
p

ga proportsional oshgan rastr hosil qiladi. Dizering usuli bilan hosil 
qilingan tasvirlarni tasvirlash uchun rastrning miniaturasi atamasidan foydalanadilar. 
Miniatura birlik uzunlikka (santimetr, millimetr, dyuym) mos keluvchi chiziqlar 
(yacheykalar) soni kabi hisoblanadi. Keyingi holda miniatura uchun o‗lchov birligi 
(dpi ga o‗xshash) Ipi bo‗ladi.
Grafik tizimida dizering usulini qanday amalga oshirish mumkin. Ma‘lum bir 
teranlikdagi rangli 
p
x
p
o‗lchamli rastrli tasvirni asosiy ranglarni cheklangan miqdori 
foydalaniladigan grafik qurilma yordamida aks ettirishga mo‗ljallangan boshqa 
rastrga aylantirish misollarini ko‗rib chiqamiz. Bu holda kerakli miqdordagi rang 


105 
gradatsiyalarini ta‘minlab oladigan 
p
x
p
o‗lchamli yacheykani tanlab olish kerak. 
Undan keyin rastrdagi har bir piksel almashtiriladigan rastrdagi pikselga aylantiriladi. 
Buni ikki usulda bajarsa bo‗ladi. 
Birinchi usul. Har bir piksel 
n
x

pikseldan iborat yacheykaga almashtiriladi. 
Bu rang bo‗yicha eng aniq almashtirish bo‗ladi, ammo rastrning o‗lchami oshib, 
pikselga teng bo‗ladi. 
Ikkinchi usul. Piksellardagi rastrlar o‗lchami. Agar akslantirilgan rastrning 
pikseli quyidagicha hosil qilinsa: 
1.
Almashtiriladigan rastr uchun piksel koordinatalari (xy) ni aniqlaymiz. 
2.
(xy) pikselning rangini aniqlaymiz. 
3.
Pikselning rangi bo‗yicha bu rangni eng muvofiq tarzda bera oladigan 
yacheykaning raqami (K) ni aniqlaymiz. 
4.
(xy) koordinatalari orqali pikselning yacheyka ichidagi koordinatalarini 
hisoblaymiz: 

Yüklə 3,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   93




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin