Central asian journal of education and innovation

---

 
Page 152 
 
CENTRAL ASIAN JOURNAL OF EDUCATION 
AND INNOVATION 
Volume 2, Issue 2, February 2023 
www.in-academy.uz 
 XO’JALIK YURITUVCHI SUB’EKTLARNING ASOSIY VA 
AYLANMA KAPITALINING DOIRAVIY AYLANISHINING 
MOLIYAVIY ASOSLARI 
Egamnazarova Noila Olimjon qizi 
Tel: [phone]
[e-mail] 
Sayfullayeva Nigora Fayzulla qizi 
91. 583-00-53 
Boymamatova Rayhona Abduhalil qizi 
94.272-13-09 
Toshtemirova Muxlisa Davronbek qizi 
94.202-06-03 
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti talabasi 
https://doi.org/10.5281/zenodo.7655560 
ARTICLE INFO 
 
ABSTRACT
 
Qabul qilindi: 10-fevral 2023 yil 
Ma’qullandi: 16-fevral 2023 yil 
Nashr qilindi: 20-fevral 2023 yil
 
 
Ushbu maqola xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning asosiy 
kapitalining 
mablag’lari 
aylanishining 
moliyaviy 
jihatlari hamda aylanma kapitalining doiraviy 
aylanishining moliyaviy asoslari to’g’risida yoritilgan.
KEY WORDS 
kapital, asosiy kapital, aylanma 
kapital, emission daromad. 
 
Umumlashtirilgan ko'rinishda asosiy kapital mehnat vositalariga (binolar, inshootlar, uzatish 
qurilrnalari, rnashinalar va dastgohlar, transport vositalari va foydali foydalanish rnuddati 12 
oydan oshadigan boshqa vositalar) qo'yilgan (joylashtirilgan) avanslashtirilgan kapitaliy 
qiyrnatning bir qisrnidir. XYuSning buxgalteriya balansida asosiy kapital aylanrnadan 
tashqaridagi aktivlar sifatida aks.ettiriladi. Uning asosini asosiy vositalar tashkil etadi. Bu 
aktivlarning boshqa elementlari, ya'ni nornoddiy aktivlar, tugallanrnagan qurilish, moddiy 
boyliklarga darornadli qo'yish (joylashtirish), uzoq muddatli moliyaviy quyilmalar, bevosita 
yoki bilvosita asosiy kapitalni kengaytirilgan, ilmiy-sig'imli ishlab chiqarishga xizmat qiladi. 
Mehnat va mahsulotni yaratish jarayonida asosiy kapital ishlab chiqarish ornili va ishlab 
chiqarishning moddiy-texnikaviy asosi shaklida amal qiladigan unumli kapitalning qismi 
sifatida rnaydonga chiqadi. Asosiy kapitalning doiraviy aylanishi unga tegishli bo'lgan 
qiymatning quyidagi uch funksional shakllarida harakat qilishini anglatadi:
• pulli;
• unurnli;
• tovarli.
Asosiy kapital qiymatining bu shakllarda amal qilishi foyda olishni va mehnat vositalarining 
takror ishlab chiqarilishini ta'minlaydi. Kapitalning doiraviy aylanishi davomida aylanma 
kapitaldan ' farqli o'laroq asosiy kapital o'zining iste'mol shaklini birdaniga yo'qotmaydi, ya'ni 
davomli muddatda eskiradi. Yangidan yaratilayotgan mahsulotga u o'zining qiymatini asta-
sekinlik bilan, eskirish darajasiga qarab o'tkazadi va to'liq qayta tiklanganga qadar ko'plab 

---