Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti d. Yu. Xujamkulov, D. A. Ismailov investitsiya loyihalarini

bazis-kompensatsion, resursli va resurs-indeksli usullar. 
Bazis-kompensatsion usulda
smeta hujjatlari mavjud smeta me’yorlariga 
asosan tuziladi. Bu yerda ob’ekt qiymati haqiqatda qilingan xarajatlardan 
shakllanadi va faqat qurilish yakunlangandan keyin to’liq aniqlanishi mumkin. 
Ushbu usul yordamida qiymat ikki bosqichda aniqlanadi: 
- birinchi (loyihalashtirish) bosqichda – bazis darajada bazis qiymatning 
inflyatsiya munosabati bilan kutiladigan o’sishi ehtimoli bilan; 
- ikkinchi (qurilish jarayoni) bosqichda – ishlar, xizmatlar, uskunalar va 
boshqalarga haq to’lashda birinchi bosqichda belgilangan narx va tariflarning real 
o’zgarishi natijasida qo’shimcha xarajatlar hisobga olinadi.
Qurilishning jami qiymati uning bazis darajasi va ishlatiladigan resurslar 
uchun narx va tariflarni o’sishi natijasidagi barcha boshqa qo’shimcha xarajatlar 
yig’indisidan iborat bo’ladi. 
Resursli usul
loyihani amalga oshirish uchun zarur bo’lgan xarajatlar 
(resurslar) 
elementlarini 
joriy
(kutilayotgan)
narxlar 
va 
tariflarda 
kalkulyatsiyalashdan iborat. Tannarx (ishlab chiqarishni kelgusi xarajatlari) 
kalkulayatsiyasi materiallar, buyum va konstruksiyalarga bo’lgan ehtiyojning natural 
birliklardagi ifodasi, qurilish maydoniga yetkazib berish va masofa, qurilish 
mashinalarini ekspluatatsiya qilish vaqti, ishchilarning ish haqi to’g’risidagi 
ma’lumotlar asosida amalga oshiriladi. 
Resurslarga bo’lgan ehtiyojni aniqlash uchun: 
- ob’ektlarni loyihalashtirishda tuziladigan materiallarga bo’lgan talab 
qaydnomasi; 
- loyihalashtirish hujjatlarining “Qurilishni tashkil etish” bo’limida 
keltiriladigan ishchilarning mehnat sarfi va qurilish mashinalarining ishlatish vaqti 

---

142 
haqidagi ma’lumotlar;
- materiallar sarfining ishlab chiqarish me’yorlari; 
- resurs bo’yicha smeta me’yorlari yig’indisidan foydalaniladi. 
Tegishli ishlar qiymatini aniqlashda ishlatiladigan resurslar odatda, bino 
(inshoot)ning butun yoki bir qismi bo’yicha, yig’indi ko’rinishida hisoblanadi. Jami 
resurs ko’rsatkichlari baholanishi lozim. Resurslar sarfi bo’yicha yig’ma 
ko’rsatkichlarni hisoblash uchun dastlab, ob’ektda bajariladigan har bir ish bo’yicha 
resurslar hajmi ajratib ko’rsatilgan lokal resurs qaydnomasini tuzib olish zarur 
bo’ladi. 
Investor uchun