Kashfiyot va ixtirolar

Aqlli buyumlar
Aqlli te x n ik a la r hayotim izni e r ta k kabi y a s h n a ta d i d e s a k
m u b o la g ‘a b o 'lm ay d i. O d a m la r uchun k o ^ o y n a k va s o a tla r
g ‘a y n ta b iiy n a rs a la r b o ‘lib к о ‘пп дап bir v a q tla rd a , te le v i­
zor, k o m p yu ter im koniyatlarin i ta s a v v u rla rig a ham s ig edira
olishm asdi. V aholanki hozirgi kunda b u nday b u yu m lard an
b o lala r ham fo y d a la n a olishadi.
Vaqt mashinasi
Vaqt 
b o ' y l a b
sayohat fantastik kitob va kinofilm larning sevim- 
li mavzusi desak adashmagan bo'lamiz. Bu narsani biz hozircha 
shunchaki tasavvur qilib ko'ra olamiz, xolos. Uch yarim ming yil av­
val odam lar vaqtni boshqarish uchun ilk qadamlarini qo'yishdi, ya’ni 
turli xil ko'rinishdagi ajoyib 
so atlar 
bilan vaqtni o'lchay olish imko- 
niyatiga ega bo'lishdi.
Dastlabki yanada aniqroq ishlaydigan 
quyoshli 
«vaqt mashina­
si» aylana shaklida bo'lib, vaqtlar yarim aylanaga taqsim lab chiqil- 
gan. Aylananing markazida tikka qilib, soat millarini o'z soyasi bi­
lan ko'rsatib turadigan o'q - gnomon joylashtirilgan. Quyoshning 
harakatiga qarab gnomonning soyasi soat millarini 
I
Quyoshli, qum va suv soatlari aniqlik talalabiga javob berm aydi

---

о
Qum va suv soatlari deyarli bir vaqtda yaratilgan. Qa­
dimgi Rimda bunday soatlarni «klepsidra» deb atash­
gan. «Oradan qanchadan-qancha suvlaroqib o'tdi» iborasi ham
aynan ana shunday suv soatlardan kelib chiqqan.
voda bunday soatlar ish- 
Mexanik soatlar ham
lamasdi. Chunki bunday 
soatlar aynan quyosh va 
soyaga asoslangan. Shu- 
ning uchun olimlar yanada 
mukammalroq soat ustida 
bosh qotira boshlashdi.