AZƏrbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet mag stratura m
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3. T ədqiqatın üsulları v ə onun qısa halda s əciyy əl əndirilm əsi.
- EKSPER MENTAL H SS Ə 3.1. Nar meyv əl ərinin orqanoleptiki göst əricil ərinin ekspertizası.
|
2.2. Nümunənin götürülməsi və onun analizə hazırlanması..
43
Sensor və laboratoriya analizlərini aparmaq üçün mal partiyasından müəyyən miqdar məhsul götürülür və hər tərəfli analiz aparılır. Götürülən orta nümunəyə ə sasən məhsulun keyfiyyəti haqqında nəticə əldə edilir. Burdan görünür ki, düzgün götürülən orta nümunənin əhəmiyyəti böyükdür. Məsələn, məhsulunrütubətini təyin etmək üçün məhsuldan 3-5 kq nümunə götürülür və alınan nəticə bütün mal partiyasına aid edilir. Deməli, nümunə düz götürülməzsə, analizin nəticəsi məhsulun keyfiyyəti haqda düzgün nəticə verməyəcək. Ə rzaq məhsullarının keyfiyyətini müəyyən etmək üçün orta nümunə götürülür, həmin nümunə eyni cinsli olmalıdır, bunun əhəmiyyəti böyükdür. Eyni cinsli mal partiyasını müəyyən etdikdən sonra məhsulun sensor və laboratoriya analizinə başlamaq lazımdır. Götürülən malın miqdarı standarta ə sasən aparılır. Yeşikdə olan təzə meyvələrdən 100 yerdən 3 nümunədən az olmayaraq, müxtəlif cərgə və yaruslardan nümunə götürülür. 100 yerdən çox olmamaq şərti ilə hər 50 yerdən bir nümunə götürülür. Əgər mal partiyasında 5-dən çox olmayan məhsul varsa, onda onların hamısı açılır. Onların hər birindən 10% az olmamaq şərti ilə müxtəlif yerlərdən, yuxarı, orta aşağıdan nümunələr götürüb birləşdirilir və standarta əsasən analiz aparılır. Analizin nəticəsi faizlə ifadə olunur və bütün mal partiyasına aid edilir. Laboratoriya analizi üçün hazırlanan nümunə quru taraya yerləşdirilir, möhkəm bağlanır, peçatlanır, etiket vurulur və qısa müddətdə laboratoriyaya çatdırılır. Götürülən nümunər üçün 2 nüsxədən ibarət akt tərtib edilir. Aktın bir nümunəsi laboratoriyaya göndərilir, bir nümunəsi isə maddi-məsul şəxsə verilir, oda bu akta əsasən götürülən nümunələri hesabdan silir. Laboratoriyaya daxil olan
44
nümunə qəbul jurnalında qeydə alınır və analizə hazırlanır. Aparılan tədqiqatın məqsədi və xüsusiyyəti aktda göstərilir. Tez xarab olan mal nümunələrini bioloji analiz üçün gecikmədən laboratoriyaya gətirilir və o saat analiz edilir.
2.3. Tədqiqatın üsulları və onun qısa halda səciyyələndirilməsi.
Tədqiqatın metodu işlənib hazırlanan zaman V. .Bazarova və b. (1986), Z.V.Borodina və b. (1962), P.A.Krasovskiy, A. .Kovalyov və b. (1998) kitablarında təsvir edilmiş tədqiqat üsullarından istifadə edilmişdir. Rütubətin miqdarının təyini. Ə vvəlcədən qatışdırılmış və byüksdə çəkilmiş 5 qram məhsul götürülür, byüksün qapağı bağlanır və quruducu şkafa qoyulur və 130 0 C qədər qızdırılır və 40 dəqiqə ərzində qurudulur. Bundan sonra byüksü şkafdan çıxarır, eksikatorda soyudulur və çəkilir. Rütubətin miqdarı (x) faizlə ifadə olunaraq, aşağıdakı düsturla hesablanır. 100
⋅ − = α B A X , burada A- qurudulana qədər byüksla məhsulun çəkisi, qramla; B-qurudulandan sonra byüksla məhsulun çəkisi, qramla; α -məhsulun kütləsi, qramla. Turşuluğun təyini 45
Kimyəvi stəkana xırdalanmış 25 qram məhsulun üzərinə az-az 25 ml neyrllaşmış su əlavə edilir. Stəkanda olan məhsul şüşə çubuqla eyni cinsli kütlə alınana qədər qarışdırırlır. Sonra qıf vasitəsi ilə ölçülü kolbaya (250 ml-ik) 250 ml distillə suyu tökülür. Kolbanı diqqətlə çalxalayıb, onu 30 dəqiqə ərzində 80 0 C
məhsul daimi qarışdırırlır. Sonra kolbanı otaq temperaturuna qədər soyudulur, ona neytrallaşmış, qaynadılmış, soyudulmuş su tökülür, kolbanın içindəki məhsul qarışdırılır və quru filtr kağızından süzülərək quru kolbaya tökülür. Ondan 50 ml filtrat pipetka ilə ölçülərək, kolbaya tökülür və onun üzərinə 2-3 damcı fenolftalein məhlulu tökülür və onu 0,1H aşılayıcı natrium məhlulu tökülür və orda zəif qırmızı rəng yaranana qədər və 1 dəqiqə ərzində itənə qədər davam etdirilir. Ümumi titrlənən turşuluğu (x) faizlə aşağıdakı düsturla hesablanır: 100
v m V к V 100 2 1 ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = х , burada V-0,1H aşılayıcı məhlulun miqdarı, titrləməyə sərf olunan miqdar, ml-lə; K-turşuluğu hesab hesablamaq üçün əmsal; V 1 -tədqiq olunan məhluldan götürələn həcm, ml-ə; m-götürülən kütlə və ya tədqiq olunan məhsulun həcmi, q və ya ml-ə; V 2
46
III BÖLMƏ EKSPER MENTAL H SSƏ 3.1. Nar meyvələrinin orqanoleptiki göstəricilərinin ekspertizası.
Nar meyvələrinin orqanoleptiki göstəricilərinin ekspertizasını aparmaq üçün onun xarici görünüşü (təzəliyi, rəngi), yetişmə dərəcəsi, meyvənin ölçüsü, yol verilən kənarlaşmalar, forma, kütlə, qabığın qalınlığı, dad və ətri və s. (P.A.Krasovskiy və b., 1998; E.P.Françuk, 1986; T.K.Şafran və s. 1979) tədqiq edilir.
Ekspertizanı aparmaq üçün 3 nar sortu (Şahnar, Azərbaycan Gülöyşəsi, Qırmızı Gülöyşə) götürülür və onu Azərbaycan Respublikasının standartı 202-74 və sahə standartı 46-120-81 ilə qiymətləndirilir. 1. Şah nar sortuunun bir ədəd meyvəsinin orta çəkisi 350 qramdır. Meyvələri dairəvi (kürəvari) və ya armudvaridir, orta ölçülü, qabığı orta qalınlıqda, möhkəm, sarı, qırmızı yanaqlıdır. Toxumu parlaq-qırmızı lətlə örtülü, turşa-şirin dada malikdir. Toxumu xırda, tünd-qırmızı, daxili arakəsmələri qalın, gecyetişən və uzun müddət saxlanma qabiliyyətinə malikdir. 47
2. Azərbaycan Gülöyşəsi sortunun bir ədəd meyvəsinin orta çəkisi 350-400 qramdır. Meyvənin qabığı tünd-qırmızıdır, nazikdir, daxildəki arakəsmə nazikdir. Narın dənələri böyük (13x7 mm) olub, şirəlidir, turşa-şirin dada malikdir. Oktyabrda yetişir, marta qədər saxlanma qabiliyyətinə malikdir. Azərbaycanın bütün bölgələrində geniş yayılmışdır. Məhsuldar sortdur. 3. Qırmızı Gülöyşə -sortu ən yaxşı və qiymətli sortlardan biridir. Meyvələri böyük olub, kütləsi orta hesabla 400 qrama çatır, çox gözəl, kürəvari formaya malikdir. Meyvənin qabığı nazik, tünd qırmızı və ya qırmızıdır. Toxumları şirəli, tünd-qırmızı lətli, xoşa gələn, turşa-şirin dada malikdir. Azərbaycanda geniş yayılmış, yaxşı keyfiyyətli nar sortlarından biridir. Məhsuldar sortdur. Xüsusilə, Azərbaycanın suvarılan bölgələrində yüksək məhsul verir, saxlanılma qabiliyyəti ortadır. Beləliklə, 3 sortun sensor göstəricilərinin ekspertizası (Şah nar, Azərbaycan Gülöyşəsi və Qırmızı Gülöyşə) zamanı müəyyən edilmişdir ki, bu sortların keyfiyyət göstəriciləri Azərbaycan Respublikasının standartı 202-74 və sahə standartı 46-120-81-in tələblərinə uyğundur və xüsusi kənarlanmalar müşahidə edilməmişdir. Nar meyvələri orta saxlanma qabiliyyətinə malikdir.
Bu bölmədə nar meyvələrinin fiziki-kimyəvi keyfiyyət göstəriciləri ekspertiza edilmişdir. Onların meyvələrinin rütubəti, şəkər və turşuluğu təyin edilmişdir. 48
Meyvələrin yeyilən və yeyilməyən hissələri (şirə və qabığı) analiz edilmiş və aşağıdakı nəticələr əldə edilmişdir: Qırmızı Gülöyşə homoloji sortunda rütubətin miqdarı 86%, quru maddə 14%, turşuluq 1,29%, şəkər 9%, polifenol birləşməsi isə 0,15% təşkil etmişdir. Azərbaycan Gülöyşəsi homoloji sortunda rütubət 49%, quru maddə 50,30%, turşuluq 1,26%, şəkər 7,40%, polifenol birləşməsi isə 2,23% təşkil etmişdir. Ş irin nar homoloji sortunda rütubətin miqdarı qabıq və şirədə uyğun olaraq 12,50 və 49%, quru maddə 8,0 və 51,22%, turşuluq 0,33 və 1,63%, şəkər 973 və 6,98%, polifenol birləşməsi isə 0,13 və 4,35% olmuşdur. Rütubətin miqdarı (x) fazilə aşağıdakı düsturla hesablanır: 100
⋅ − = α B A X , burada A- qurudulana qədər byüksla məhsulun çəkisi, qramla; B-qurudulandan sonra byüksla məhsulun çəkisi, qramla; α -məhsulun kütləsi, qramla. Qırmızı Gülöyşə sortu (şirəsi) 1. A=21,976q. B=17,680q α=5q
%
, 85 % 92 , 85 100 5 680 , 17 976 , 21 1 1 = = ⋅ − = х х
2. 2. А = 21,766 г Б = 17,570 г а = 5 г
49
% 92 , 83 % 92 , 83 100 3 570
, 17 976 , 21 2 2 = = ⋅ − = х х
3. А = 20,798 г Б = 18,300 г а = 5 г
% 98 , 49 100
5 300
, 18 798 , 20 3 = ⋅ − = х
Сухое вещество: 100 - 49,98 = 50,02% % 54
49 3 02 , 50 2 , 49 4 , 49 % 46 , 50 100 3 98 , 49 8 , 50 6 , 50 3 3 2 1 = + + = = ⋅ + + = + + = ср ср х х х х х
Влажность в сортах Ширин нар (в соках). 1. А = 20,797 г Б = 16,400 г а = 5 г
% 97 , 87 100
5 400
, 16 797 , 20 100 1 = ⋅ − = ⋅ − = а Б А х В сухом веществе: 100 - 87,97 = 12,03% 2. А = 20,748 г Б = 16350 г а = 5 г
% 96 , 87 % 96 , 87 100 5 350
, 16 748 , 20 100 2 2 = = ⋅ − = ⋅ − = х а Б А х
3. А = 20,701 г Б = 16,590 г 50
а = 5 г
% 92 , 85 % 92 , 85 100 5 590
, 16 886 , 20 3 3 = = ⋅ − = х х
Quru maddə rütubət= 100-85,92=14,08% % 75 , 14 3 08 , 14 08 , 16 08 , 14 % 25 , 85 % 25 , 85 3 92 , 85 92 , 83 92 , 85 3 3 2 1 = + + = = = = + + = + + =
х
х ср op ср
Qırmızı Gülöyşə sortunun qabığında rütubət 1. А=21,980 г Б =19,450 г а = 5 г
% 6 , 50 % 6 , 50 100 5 450
, 19 980 , 21 100 1 1 = = ⋅ − = ⋅ − = X а Б А х
Quru maddə= 100-50,6=49,4% 2. А=21,88 г Б = 19,340 г а = 5 г
% 8 , 50 % 8 , 50 100 5 340
, 19 88 , 21 2 2 = = ⋅ − = х х
Quru maddə= 100-50,8=49,2%
3. А = 20,798 г Б = 18,300 г а = 5 г
% 98 , 49 100
5 300
, 18 798 , 20 3 = ⋅ − = х
Quru maddə: 100 – 49,98 = 50,02% 51
% 54 , 49 3 02 , 50 2 , 49 4 , 49 % 46 , 50 3 98 , 49 8 , 50 6 , 50 100
3 3 2 1 = + + = = + + = ⋅ + + = ср ср х X X X х
Ş irin nar sotunda şirədə rütubət. 1. А=20,797 г Б =16,400 г а = 5 г
% 97 , 87 100
5 400
, 16 797 , 20 100 1 = ⋅ − = ⋅ − = а Б А х Quru maddə= 100-87,96=12,04% 2. А=20,701 г Б =16,350 г а = 5 г
% 02 , 87 % 02 , 87 100 5 350
, 16 701 , 20 100 3 1 = = ⋅ − = ⋅ − = X а Б А х
Quru maddə= 100-87,02=12,98% X or rütubətin miqdarı= % 65 , 87 3 02 , 87 96 , 87 97 , 87 = + + X or rütubətin miqdarı= % 35 , 12 3 98 , 12 04 , 12 03 , 12 = + + Ş irin narın qabığında 1. А=20,798 г Б =16,350 г а = 5 г
% 96 , 48 100
5 350
, 18 798 , 20 100 1 = ⋅ − = ⋅ − = а Б А х Quru maddə= 100-48,96=51,04% 2. А=20,803 г Б =18,250 г а = 5 г
52
% 07 , 51 % 07 , 51 100 5 250
, 18 803 , 20 100 3 2 = = ⋅ − = ⋅ − = X а Б А х
Quru maddə= 100-51,07=48,98% 3. А=20,694 г Б =18,150 г а = 5 г
% 88 , 50 100
5 150
, 18 694 , 20 100 3 = ⋅ − = ⋅ − = а Б А х Quru maddə= 100-50,88=49,12% X or
% 34 , 50 3 88 , 50 07 , 51 96 , 48 = + +
X or rütubətin miqdarı= % 66 , 49 3 12 , 49 98 , 48 04 , 51 = + +
Beləliklə, qırmızı Gülöyşə sortunun fiziki-kimyəvi göstəricilərinin öyrənilməsi göstərdi ki, onun şirəsində rütubət 85,25%-ə çatır, qabığında isə 50,46% təşkil edir. Şirin narın şirəsində rütubət 87,65%, qabığında isə 49,66% təşkil etmişdir.
Tirtlənən turşuluğun təyini Analiz üçün Qırmızı Gülöyşə, Azərbaycan Gülöyşəsi və şirin nar sortları götürülmüşdür. Ümumi titrlənən turşuluğu (x) aşağıdakı düsturla faizlə hesablayırlar: 2 1 v m V к V 100 ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = х , Qırmızı Gülöyşə sortunun şirəsində 1.
=12ml
к = 0,0064 V 1 = 250 ml т = 25 г
v 2 = 50 ml 53
% 53 , 1 % 53 , 1 100 25 50 250 0064 , 0 12 1 1 = = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = х х
2. V = 11,8 ml т = 25 г /с = 0,0064 V 1 = 250 ml v 2 - 50 ml
% 41 , 1 % 41 , 1 100 25 50 250 0064 , 0 8 , 11 2 2 = = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = х х
3. V = 12,1 ml т = 25 г
к = 0,0064 V 1 = 250 ml v 2 = 50 ml % 49 , 1 3 54 , 1 41 , 1 53 , 1 3 % 54 , 1 % 54 , 1 100 25 50 250 0064 , 0 1 , 12 3 2 1 3 3 = + + = + + = = = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = х х х х х х ср
Qırmızı Gülöyşə nar sortunun qabığında turşuıluq 1. у= 10,9 ml т = 25
г
к = 0,0064 V 2 = 250 ml V 2 = 50 ml
% 39 , 1 % 39 , 1 100 25 50 250 0064 , 0 9 , 10 1 1 = = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ = х х
2.
Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|