Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

2. Yalpi daromad va yagona soliq to‘lovchilar. 
- O‘O‘S, bojxona bojlari va aktsiz solig‘ini hisoblab yozish va to‘lash: 
D-t 9430-«Boshqa operatsion xarajatlar» 
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik». 
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» 
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
- Tovarni sotishdan tushgan yalpi tushumning kelib tushishi: 
D-t 5110-«Hisob-kitob schyoti» 
K-t 4010-«Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar». 
- Konsignator komissiyasi summasi bilan birgalikda konsignatsiya tovari qiymatiga: 
D-t 4010-«Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar» 
K-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad». 
- Sotish sanasigacha bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy kursi bo‘yicha 
konsignant daromadi summasiga va BYuD bo‘yicha konsignatsiya tovarining qiymatiga: 
D-t 9120-«Sotilgan tovarlar tannarxi» 
K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar». 
Bir vaqtning o‘zida 004-«Komissiyaga qabul qilingan tovarlar» hisobvarag‘idan 
konsignatsiya tovari qiymati hisobdan chiqariladi. 
- Konsignatorning yalpi daromadi summasiga: 
D-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad» 
K-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija».
- Yalpi daromad solig‘i hisoblab yozilgan va to‘langan: 
D-t 9810-«Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha xarajatlar» 
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik». 
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» 
K-t 5110- «Hisob-kitob schyoti». 
- Davr xarajatlarini hisobdan chiqarish: 
D-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija» 
K-t 9430-«Boshqa operatsion xarajatlar». 
13 MAVZU. MOL YETKAZIB BERUVCHI VA PUDRATCHILAR, XARIDOR VA 
BUYURTMACHILAR BILAN HISOB-KITOBLAR HISOBI 
 
13.1. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar hisobi 
Mol yetkazib beruvchilar bilan ulardan sotib olingan tovar-moddiy zahiralari bo‘yicha va 
pudratchilar bilan ular tomonidan ko‘rsatilgan xizmat va bajarilgan ishlar bo‘yicha joriy 
majburiyatlar to‘g‘risidagi axborotlar quyidagi schyotlarda umumlashtiriladi:
6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratilarga to‘lanadigan schyotlar» schyoti 
6020-«Berilgan veksellar» schyoti 
6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratilarga to‘lanadigan schyotlar» schyotida mol 
yetkazib beruvchilardan sotib olingan asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, tovar-moddiy zahiralar. 
Pudratchilarning xo‘jalik uchun bajargan qurilish-montaj ishlari, asosiy vositalarni tahmirlash va 
texnik xizmati ko‘rsatish va hokazolar summasiga moddiy boyliklarni yoki xarajatlarni hisobga 
oladigan tegishli schyotlar debeti bilan korrespondentsiyalangan holda kreditlanadi. Qishloq 
xo‘jalik korxonalarining mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz summalarini 
o‘tkazganda 6010-schyot debetlanadi va pul mablag‘lari yoki bank kreditlari schyotlari 
kreditlanadi.

---

№ Operatsiya mazmuni 
Schyotlar 
korrespon-
dentsiyasi 
Debet
Kredit 
1 
Mol yetkazib beruvchilardan o‘rnatiladigan uskunalar olinganda 0710, 0720 6010 
2 
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarning kapital qo‘yilmalar 
uchun bajargan ishlari va ko‘rsatgan xizmatlari uchun taqdim 
etgan schyotlari to‘lashga qabl qilinganda
0810-0890 6010 
3 
Mol yetkazib beruvchilardan materivllar olinganda
1010-1090 6010 
4 
Mol yetkazib beruvchilardan o‘stiruvdagi va boquvdagi chorva 
mollari olinganda 
1110, 1120 6010 
5 
Mol yetkazib beruvchilardan har xil TMZ olinganida (1510 
schyot qo‘llanilganda) 
1510 
6010 
6 
Mol yetkazib beruvchilardan tovar-moddiy zahiralar sotib 
olinganida QQS summasini hisobga qabul qilish 
4410 
6010 
7 
Korxona tomonidan mol yetkazib beruvchilar bajargan ishlar va 
xizmatlar olinganda (shu jumladan energiya, gaz, bug‘, suv) 
2010, 2310, 
2510, 2710, 
9420 
6010 
8 
Brakni tuzatish va kofalatli tahmirlash bo‘yicha mol yetkazib 
beruvchilarning xizmatlari 
2610 
6010 
9 
Kelgusi davr xarajatlariga taalluqli ishlar va xizmatlar mol 
yetkazib beruvchilardanolinganda
3190 
6010 
10 Mol yetkazib beruvchilardan tovarlar olinganda
2910*2990 6010 
11 Mahsulot, tovarlar, ish va xizmatlar realizatsiya qilinganida mol 
yetkazib beruvchi va pudratchilarni bajargan ish va ko‘rsatgan 
xizmatlri
9410 
6010 
12 Tabiiy ofatni tugatishda mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar 
xizmati 
9720 
6010 
13 Mol yettkazib beruvchilar va pudratchilarga qarzlar bankdani 
schyotlar to‘langanda.
6010 
5110-5530 
14 Dahvo muddati o‘tgan kreditor qarz hisobdan o‘chirilganda
6010 
9360 
Faktura qilinmagan mollar uchun (schyot-faktura yoki boshqa hisoblashish hujjatlari 
bo‘lmagan taqdirda) 6010-schyot kelmib tushgan mollarning ulgurji yoki shartnomada qiymati 
bo‘yicha kreditlanadi. 
Shuni nazarda tutish kerak-ki, mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan ulardan 
olinadigan TMZ, ular bajaradigan xizmatlar va ishlar uchun olib boriladigan hisob-kitoblar barcha 
hollarda taqdim etilgan schyotga muvofiq kamida 15% oldin to‘lov (bo‘nak o‘tkazish) amalga 
oshirilishi lozim.
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga tovar-moddiy zahiralarlar va boshqa aktivlarni 
yetkazib berishlari, hamda ish bajarish va xizmat ko‘rsatishlari uchun berilgan avanslar bo‘yicha 
hisob-kitoblar to‘g‘risidagi axborotlar quyidagi schyotlarda umumlashtiriladi:
4310-«Tovar-moddiy qiymatliklar uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga 
berilgan bo‘naklar». 
4320-«Uzoq muddatli aktivlar uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan 
bo‘naklar»
4330-«Boshqa berilgan bo‘naklar». 
Berilgan bo‘naklar summalari, hamda tovar, ish va xizmatlar qisman tayyor bo‘lganida 
amalga oshirilgan to‘lovlar 4310-«Tovar-moddiy qiymatliklar uchun mol yetkazib beruvchilar va 
pudratchilarga berilgan bo‘naklar», 4320-«Uzoq muddatli aktivlar uchun mol yetkazib beruvchilar 
va pudratchilarga berilgan bo‘naklar» va 4330-«Boshqa berilgan bo‘naklar» schyotlarining debeti, 

---

bo‘yicha pul mablag‘larini oluvchi schyotlar (5110, 5210, 5510) bilan korrespondentsiyalangan 
holda aks ettiriladi.
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga bo‘naklar mol yetkazib beruvchi va xo‘jalik 
yurituvchi sub’ekt o‘rtasida tuzilgan kontrakt yoki shartnomaga asosan beriladi. Ayrim hollarda 
ishlar qisman bajarilganligi to‘g‘risidagi dalolatnoma bo‘lishi mumkin. Bunda to‘lov 
topshiriqnomasida qisman to‘lov yoki oldin to‘lov foizi ko‘rsatiladi.
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklarni hisobga oluvchi schyotlar 
bo‘yicha analitik hisob har bir debitor bo‘yicha alohida yuritiladi.
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan avanslarni hisobga oluvchi schyotlar 
bo‘yicha schyotlar korrespondentsiyalaridan namunalar keltiramiz:
№ 
Operatsiya mazmuni 
Schyotlar korrespon-
dentsiyasi 
Debet
Kredit 
1 
Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini tayyorlashga naqd pul bilan 
bo‘nak berilganda
4310 
5010 
2 
Bankdagi schyotlardan bo‘naklar o‘tkazilganda
4310-4330 5110-5530 
3 
Olingan kreditlar va qarzlar hisobidan bo‘naklar o‘tkazilganda
4310-4330 6810-6820 
7810-7820 
4 
Kontrakt buzilishi munosabati bilan oldin berilgan avanslar 
qaytarilganda 
5010-5530 4310-4330 
5 
Oldin berilgan avanslar mol yetkazib beruvchilar yoki 
pudratchilarga qarzni qoplashga hisobga o‘tkazilganda
6010, 7010 4310-4330 
6 
Mol yetkazib beruvchilarga berilib, dahvo muddati o‘tib ketgan 
bo‘naklar hisobdan o‘chirilganda
9430 
4310-4330 
7 
Berilgan avanslar summasining uzoq muddatli qismidan 
tegishlisini joriy o‘tkazilganda
4310-4330 0940 
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan olib boriladigan hisob-kitoblarning sintetik 
hisobi esa 6-ASK jurnal-orderda yuritiladi. 6-ASK jurnal-order qo‘shimcha varaqalardan 
foydalanib, choraklik, yarim yillik yoki bir yilga ochiladi. 
Mol yetkazib beruvchilardan olingan moddiy boyliklar, pudratchilardan qabul qilingan ish 
va xizmatlar bo‘yicha muomalalar 6-ASK jurnal-orderga ilova qilinadigan, mol yetkazib 
beruvchilar va pudratchilar bilan hisoblashuvlarga oid muomalalar reestrida, oy davomida 
ro‘yxatga olib boriladi. Bu reestr har bir mol yetkazib beruvchi (pudratchi) uchun ochiladi. 
Oy oxirida 6010-schyotning 6-a reestrdagi oborotlari jamlanib, har bir mol yetkazib 
beruvchi (pudratchi) uchun bittadan qator ajratilgan, 6-ASK jurnal-orderga o‘tkaziladi. Shu 
sababli oyda bir marta sodir bo‘ladigan muomalalar reestrga yozilmasdan, dastlabki hujjatlarga 
asosan bevosita 6-ASK jurnal-orderda hisobga olinadi.
Har oy oxirida 6-ASK jurnal-orderda oborotlar va oy oxiriga qoldiqlar jamlab chiqiladi. 
So‘ngra 6-ASK jurnal-orderning jamlangan oborotlari boshqa jurnal-orderlardagi 
korrespondentsiyalanuvchi schyotlarning oborotlari bilan taqqoslanib, yozuvlar to‘g‘riligi 
tasdiqlanadi. Shundan so‘ng 6010 schyotning bir oylik jami kredit oboroti Bosh daftarning 6010-
schyot ochilgan betidagi «Jami kredit oboroti» degan grafasiga o‘tkaziladi. So‘ngra debetlanuvchi 
schyotlar bo‘yicha ham yozib chiqiladi.

---

6-ASK jurnal-orderga ilova 
«______________» fermer xo‘jaligi 
20-- yil mart oyiga mol yetkazib beruvchilar (pudratchilar) bilan hisoblashishlar bo‘yicha
operatsiyalar reestri (ko‘chirma) 
Oy boshiga qoldiq 
6010 schyot kreditidan schyotlar debetiga 
Mol 
yetkazib 
beruvchi (pudratchi) 
hujjati 
Summa, so‘m 
Aloqa 
qiluvchi 
schyot 
shifri 
Sotib olish 
qiymati 
bo‘yicha 
Hisob 
bahosi 
bo‘yicha 
Hisob 
birligida 
o‘zgarish 
Hujjat 
Aloqa qiluvchi schyot 
shifri 
Debet 
Kredit 
Sana 
Nomer 
Sana 
Raqam
i 
summa
si 
- 
11098 
03.03 
970 
570 
- 
- 
63 
- 
- 
- 
- 
04.03 
980 
4300 
- 
- 
63 
- 
- 
- 
- 
04.03 
715 
810 
720 
90 
07 
14.03 
86 
810 
92 
13.03 
813 
3600 
3200 
400 
08 
21.03 
97 
3600 
90 
16.03 
845 
1575 
1400 
175 
12 
26.03 
112 
1575 
90 
28.03 
913 
1904 
1700 
204 
06 
- 
- 
- 
- 
Itogo
12759 
7020 
869 
5985 
- 
- 
1905 
Bundan tashqari, mart oyida 
fevral oyida sotib olingan 
qiymatliklar uchun to‘landi 
1312 
55 
14655 
90 
Jami
21952 
Jurnal-order № 6-ASK 
6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar to‘lanadigan schyotlar» schyoti krediti bo‘yicha 20-- y. (ko‘chirma) 

---

Hisobot davri uchun jurnal-orderdagi yozuvlar tugallangan. Rasshirovka mahlumotlari tekshirildi. Oborotlar summasi Bosh daftarda aks ettirildi. 
Jurnalni 
to‘ldirish tartibi 
ya
nv
ar
F
ev
ra
l 
m
ar
t 
A
pr
el
m
ay
iy
un
iy
ul
av
gu
st
se
nt
ya
br
ok
ty
ab
r 
no
ya
br
de
ka
br
Y
ak
un
iy
ob
or
ot
la
r 
Yozuvlarni
05.02 
05.03 
06.04 
Oborotlarni 
Bosh 
daftarda 
aks ettirish 
06.02 
06.03 
07.04 
Imzolar: 
bajaruvchi
Orlova
Orlova 
Orlova 
Bosh buxgalter 
Belyaeva 
Belyaeva 
Belyaeva 
6-ASK jurnal-orderga ilova 
«______________» fermer xo‘jaligi 
20--
yil mart oyiga mol yetkazib beruvchilar (pudratchilar) bilan hisoblashishlar bo‘yicha
operatsiyalar reestri (ko‘chirma) 

---

Oy 
boshiga 
qoldiq 
6010 schyot kreditidan schyotlar debetiga 
Mol yetkazib beruvchi 
(pudratchi) hujjati 
Summa, so‘m 
Aloqa 
qiluvchi 
schyot 
shifri 
Sotib 
olish 
qiymati 
bo‘yicha 
Hisob 
bahosi 
bo‘yicha 
Hisob 
birligida 
o‘zgarish 
Hujjat 
Aloqa 
qiluvchi 
schyot shifri 
Debet 
Kredit 
Sana 
Nomer 
Sana 
Raqami 
summasi 
- 
11098 
03.03 
970 
570 
- 
- 
63 
- 
- 
- 
- 
04.03 
980 
4300 
- 
- 
63 
- 
- 
- 
- 
04.03 
715 
810 
720 
90 
07 
14.03 
86 
810 
92 
13.03 
813 
3600 
3200 
400 
08 
21.03 
97 
3600 
90 
16.03 
845 
1575 
1400 
175 
12 
26.03 
112 
1575 
90 
28.03 
913 
1904 
1700 
204 
06 
- 
- 
- 
- 
Itogo
12759 
7020 
869 
5985 
- 
- 
1905 
Bundan tashqari, mart oyida fevral 
oyida sotib olingan qiymatliklar 
uchun to‘landi 
1312 
55 
14655 
90 
Jami
21952 

---