Golden brain issn: 181-4120 volume

GOLDEN BRAIN ISSN: 2181-4120 VOLUME 1 | ISSUE 3 | 2023
 
 
https://t.me/goldenbrain_journal Multidisciplinary Scientific Journal February, 2023
265
 
hosil bo‘luvchi toshlar hisoblanadi. Har qanday tosh kasalliklari organizmning ortiqcha 
suvsizlanishi oqibatida kelib chiqadi. Shuningdek ushbu kasalliklarning kelib 
chiqishida modalar almashinuvi va quruq ob-havo sharoitlari ham sabab boladi. 
Mavzuning dolzarbligi
: Buyrak tosh kasalligi (nefrotiaz)- buyrak va siydik 
yo‘llarida tosh(konkrement) hosil bo‘lishi bilan kechadigan kassalik. Katta yoshli 
insonlarda yani ko‘proq erkaklarga nisbatan ayollarda ko‘proq uchrashi aniqlangan. 
Buyrak toshning aynan buyrak jomchasi, kosachalari, siydik yo‘lida va qovuqda hosil 
bo‘lishi mumkin. Kasallik avj оlishi bilan birgalikda surunkali kechadi. Kasallik 
sabablariga mineral moddalar almashinuvining buzilishi, vitaminlar yetishmovchiligi, 
buyrak yallig‘lanishlari oqibatida kelib chiqadi.Oqsil qoldiqlarining atrofiga siydikda 
erimaydigan tuz kristallari yopishishi natijasida mikrolilarni hosil qiladi,ular esa yana 
yiriklashib toshlarni hosil qiladi. Kattaliklari bir necha mm dan 10 sm gacha bo‘lishi 
mumkin. Kasallik nasliy moyillik natijasida ham kelib chiqishi mumkin. Asosan 
oksalat, fosfat, sitrutiv (marjonsimon) toshlar va Ca
3
(PO4)
2
, MgN H
4
PO
4
, CaCO
3
kabi 
tuzlar miqdorining oshishi bilan ham bog‘liq. Kasallik bilan og‘rigan bemorlarda 
og‘riqli siydik ajralishi, ko‘ngil aynishi, qayt qilish, siydikning xiralashuvi, siydik bilan 
qon ketishi(buning sababi toshlar qirrasi siydik yo‘llarini zararlaganligidan) bo‘lishi 
mumkin. Agar ikkala buyrakda ham tosh bo‘lsa oligouriya, gemoturiya, va anuriyaga 
olib kelishi bilan harakterlanadi. O‘t toshi kasalligi(Xolelitiaz)-o‘t qopi va o‘t 
yo‘llarida hosil bo‘ladi. Sabablari qonda xolesterinning miqdorini ko‘payishi, 
moddalar almashinuvining buzilishi, ovqat hazm qilish a’zolari ishining buzilishi, o‘t 
chiqaruv yo‘llarining rivojlanishidagi buzulishlar, ovqatlanish ratsionining izdan 
chiqishi va boshqa ko‘plab sabablar oqibatida kelib chiqishi mumkin. Asosan bu 
kasallikda o‘ng qovurg‘alar aro o‘griqlar, og‘izning taxirlashishi, najasning 
rangsizlanishi kabi belgilarni kuzatamiz. Tekshirish uchun qonning biokimyoviy 
taxlili, xolesistografiya, UTT, MR va KT kabi laboratoriya tekshiruvlaridan o‘tish 
lozim. Toshni maydalash uchun esa ultara tovush va elektomagnit nurlaridan 
foydalaniladi. Agar vaqtida davolanmasa: Perixolisistit-o‘t qopi yallig‘lanishi, o‘t qopi 
yorilishi-peritonit va qorin bo‘shlig‘i absesiga sabab bo‘ladi. Oldini olish uchun to‘g‘ri 

---