A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov
Yüklə 2,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
8 SO‘Z BOSHI Og‘ir rangli metallar metallurgiya kursi yosh mutaxassislarga ishlab chiqarish va ilmiy izlanish ishlarida murakkab sanalgan jarayonlarni oson o‘zlashtirishga yordam beradi. Mazkur darslikning muhim tomoni shundan iboratki, zamonaviy ilmiy adabiyotlarni o‘rganishda, ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishda va talabalarni boshqa texnologik ahamiyatga ega bo‘lgan mutaxassisliklarni ham o‘rganishda bu kursning puxta o‘rganilishi talab etiladi. E’tiboringizga havola etilayotgan mazkur darslik oily o‘quv yurtlari talabalar iuchun mo‘ljallangan bo‘lib, u imkon qadar “Og’ir rangli metallar metallurgiyasi” kursining barcha mavzularini o‘z ichiga mujassamlashtirgan. Bu o‘quv qo‘llanmadan sanoat ishlabchiqarish korxonalarida ishlayotgan metallurgiya mutaxassislari hamda sohasi yaqin bo‘lgan oily o‘quv yurtlarida ta’lim olayotgan talabalar ham foydalanishlari mumkin. Mazkur darslik mualliflarning ko‘pyillar mobaynida oily o‘quv yurtlarida, o‘rtamaxsus ta’lim bilim yurtlaridagi ilmiy-pedagogik faoliyatlarida metallurgiya va shu sohaga tegishli fanlarni o‘qitishda to‘plangan tajribalari asosida yozilgan. Ayni paytda mazkur kurs bo‘yicha o‘zbek tilidagi adabiyotlarning kamligi ham ushbu qo‘llanmani yaratilishiga asosiy turtki bo‘ldi. 9 KIRISH Bugungi kunda metallurgiya sanoati jadallik bilan rivojlanib bormoqda. Metallga boʼlgan ehtiyojning keskinlik bilan oshishi yangi turdagi texnologiyalarni yaratishga sabab boʼlmoqda. Jumladan iqtisodning turli tarmoqlarida ogʼir rangli metallar hisoblanuvchi mis, rux, qoʼrgʼoshin, qalay, kadmiy, nikel, kobalt metallariga talab oshib bormoqda. Hozirgi vaqtgacha mis metallurgiyasida keng tarqalgan texnologik sxema va ularning qurilmarini joylashish sxemalari ko‘pgina kamchiliklarga ega. Ularning asosiy kamchiligi sifatida qimmatli komponentlarni texnologiyaning mahsulot va yarim mahsulotlari bilan ifloslanishiga olib keluvchi, rudali xom ashyoning ko‘p bosqichli qayta ishlanishini keltirish mumkin. Buning natijasida ular rudali xom ashyodan to‘liq va hamma foydali komponentlarni ajratib olinishini ta’minlamaydi. Bundan tashqari, mavjud pirometallurgik jarayonlar, birinchi navbatda energetik sarf – xarajatlar bilan bog‘liq bo‘lgan rudali eritish atrof muhitni ifloslanishiga olib keladi. Qo‘llanilayotgan ko‘pgina jarayonlarni eskirib, hozirgi kun talabiga javob bermaydigan deb atash mumkin. “Ogʼir rangli metallar texnologiyasi” fani xom ashyoni metallurgik qayta ishlashga tayyorlash, piro- va gidrometallurgik usullardan foydalanib metall tarkibli xom ashyoni qayta ishlab asosiy metallni ajratib olish, asosiy metalldan tashqari yarim mahsulot va chiqindilardan qolgan qimmatbaho moddalarni ajratib olish, qayta ishlash jarayonida kechadigan fizika-kimyoviy oʼzgarishlarni bilish va ularga taʼsir etish, metall tarkibli xom ashyolarni qayta ishlashda qoʼllaniladigan asosiy va yordamchi dastgohlar turi va ularning ishlash printsipini bilish toʼgʼrisida bilimlarni oʼrgatadi. Shu sababadan fan “Metallurgiya” yoʼnalishidagi mutaxassislarni tayyorlashda dolzarbdir. Yüklə 2,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|