1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

36. Issiqlik berish jarayoni jarayonlar haqida umumiy tushuncha.. 

---

Nurlanish,Konvektiv, turbulent, o‘tish, issiqlik o‘tkazish, tenglama, agregat, kondensasiya, 
qaynash, issiqlikni o‘tishi, termik, kuch,buglatish, xarorat, intensivlash 
Issiqlik energiyasining elektr magnit to‘lqin yordamida tarqalishi 

issiqlikning nurlanishi
deb 
yuritiladi. Xar qanday jism o‘zidan energiyani nurlatish qobiliyatiga ega. Nurlangan energiya 
boshqa jismga yutiladi va qaytadan issiqlikka aylanadi. Natijada nur bilan issiqlik almashinish 
jarayoni sodir bo‘lib, u o‘z navbatida 

nur chiqarish va

nur yutish jarayonlaridan tashkil 
topadi. 
.
Gaz yoki suyuqliklarda 

makroskopik xajmlarning xarakati va ularni 

aralashtirish natijasida 
yuz beradigan issiqlikning tarqalishi 

konveksiya
deb ataladi.
Konveksiya ikki xil 1.Erkin. 2.Majburiy bo‘ladi.
Gaz yoki suyuqlik ayrim qismlaridagi zichlikning farqi natijasida xosil bo‘ladigan 
issiqlikning almashinishi ~tabiiy yoki ~erkin konveksiya deyiladi 
 
37.
 
Gidrodinamika jarayonlar haqida umumiy tushuncha.. 
aralashtirish,filtrlash, massa, qarshiliklar,suyuqlik tezligi, hajmiy sarf, Bernulli, napor, 
gidrodinamika. 
Kimyoviy sanoatining barcha tarmoqlarida gidromexanik jarayonlar ko’p ishlatiladi. Bunday 
jarayonlar qatoriga quyidagilar kiradi: a) suyuqliklar, gazlar va ularning aralashmalarini
truboprovodlar va qurilmalar orkali siljitish; b) xar xil jinsli sistemalarni turli usullar bilan 
ajratish (cho’ktirish, sinflash, filtrlash, syentrifugalash); v) suyuq muxitlarni aralashtirish; g) 
kattik jismlarni xavo oqimi yordamida uzatish (pnevmotransport); d) mavxum qaynash 
qatlamining xosil bo’lishi. Bu jarayonlarning tezligi gidromexanika konunlari bilan ifodalanadi 
Idishdagi suyuqlikning pastki yupka devordagi dumalok teshik orkali okib tushgandagi 
sarflanish miqdorini aniklashni kurib (chikamiz (3.20-rasm, a). Idishda ideal suyuqlik bulib, 
uning balandligi bir xil vaziyatda uzgarmasdan turadi. Idishning pastki kismiga parallel 
bulgan 0-0 tekislikka nisbatan 1-1 va 2-2 kesimlar uchun Bernulli tenglamasini yozamiz:
Gidrodinamikani o’rganish masalalari uch turga bo’linadi: ichki, tashki va aralash. Suyuqlik 
yoki gazlarning truba va kanallar bo’yicha xarakati gidrodinamikaning ichki vazifasini, kattik 
zarrachalarning gaz yoki suyuq muxitdagi xarakati tashki vazifani, suyuqlik va gazlarning 
kattik jism katlami orkali xarakati esa aralash vazifani tashkil etadi.