Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

M aqsadli
bozor
- bu aniq bozor, unda firma m arketing imkoniyatlarini to ia ro q
ro‘yobga chiqarish uchun o ‘zining faoliyatini tashkil etadi. Maqsadli 
bozorlami aniqlash jarayoni amaliy marketingda eng m as’uliyatli payt 
hisoblanadi. Bu yerda uchta yondashish aniqlangan: ommaviy, differen- 
siallashgan va konsentrlashgan.
Ommaviy marketing
hamma iste’m olchilaming umumiy ehti­
yojlarini afzal k o ‘rgan holda butun bozor ahvolidan xabardorlikni 
uyushtiradi va bu borada kuchini ommaviy talabli b o ig a n tovarlar sotish 
hajmini k o ‘paytirishga qaratadi. Bu yerda potensial iste’molchilaming 
ahamiyatli sonini jalb qilishga qaratilgan marketing strategiyalar! ishlab 
chiqiladi. Chuqur marketing izlanishlarini olib borish zarurati yo‘qolgani 
sababli marketingga b o ig a n xarajatlar ham nisbatan kam b o iad i.
Differensiallashgan marketing
ayrim segmentlarda, ayrim vaqtda 
har xil talablar va tavsiflarga ega b o ig a n ulaming majmualarida 
qoilaniladi. Bu yerda iste’molchilaming talablarini to ia ro q qondirish, 
bozordagi o'rinni kelajakda mustahkamlash maqsadida korxona 
tomonidan turli iste’molchilar guruhining ehtiyojlarini chuqurroq o ‘m a- 
tishga to ‘g ‘ri keladi, y a’ni chuqur marketing izlanishlarini olib borish, 
ayniqsa tovar assortimentini kengaytirish, reklama faoliyati, rag‘- 
batlantirish va sotish yo‘nalishlarida. Bulaming hammasi marketingga 
sarflangan xarajatlami ko‘paytiradi.
Konsentrlashgan marketing
alohida iste’molchilar guruhlarining
94

---

(segmentlarining) o ‘ziga xos talablarini hisobga oladi, ularga maksimal 
ravishda moslashadi, yangi iste’molchilami jalb qilish maqsadida bozor­
ga kirib borishi davom etadi. Korxonaning vazifasi mahsulot sotilishini 
maksimallashtirish emas, balki barqarorlik, doimiy xarajatlar, bozor ulu- 
shining yetarligi va iste’molchilaming e ’tiborini qozonishga erishishdan 
iborat. Hozirgi industrial jam iyatda iste’molchilar «o‘rtacha» xaridorga 
moMjallangan tovarlar bilan qoniqib qolmaydi, shuning uchun firmalar 
ommaviy va differensiallashgan marketing usullaridan tobora ko ‘proq 
konsentrlashgan marketing texnikasiga o ‘tmoqdalar.
Har qanday boshqa biznes faoliyati singari, rejalashtirishni boshqarish 
va ish faoliyatini yaxshilash uchun umumiy strategiya kerak. Bugungi 
kunda raqamli marketing strategiyasini q o ‘llash juda muhimdir. Uning 
yordami bilan siz yakuniy maqsadni hisobga olgan holda tanlov qilishin- 
giz mumkin. Bu, ayniqsa raqamli marketing sohasida juda muhimdir, 
chunki bu sohada ko'plab sohalar mavjud. Raqamli marketing strate­
giyasi hatto qo ‘rqinchli ko ‘rinishi mumkin. Ammo bu kompaniyalarga 
o ‘zlarining brendlari to ‘g ‘risidagi m a’lumotlami Intemetda ko‘p vaqt 
sarflaydigan mijozlarga faol ravishda yetkazish uchun haqiqiy imkoniyat 
beradi. Raqamli marketingning bir qancha turlari mavjud:
• kontent marketing;
• elektron pochta marketingi;
• qidiruv tizimi marketingi (search engine marketing (SEM));
• qidiruv tizimini optimallashtirish (SEO);
• kontekstli reklama;
• ijtimoiy m edia marketing;
• hamkorlik marketing.
Raqamli marketing strategiyasining asosiy maqsadi barcha element­
lami yagona rejaga birlashtirib, sizga vaqt, pul va kuch sarflaydi. 
Raqamli marketing strategiyasini tuzish quyidagi bosqichlarda amalga 
oshiriladi.
1. 
Auditoriyani o ‘rganish, yani marketing faoliyati to ‘plamini ishlab 
chiqishdan oldin, siz kimga murojaat qilishni bilishingiz kerak. Shuning 
uchun, sizning birinchi qadamingiz auditoriyani o ‘rganishdir. Buning 
k o'p usullari mavjud, ammo eng ommabop va samarali usullar quyidagi- 
lardan iborat:
95

---

ustunlikni jamlab, shu bilan raqobatchining turli tomonlaridan o ‘tishga 
shart-sharoit yaratish.