Teleradioeshittirishda uzatish va qabul qilish qurilmalari

Boshqarish bloki
D

---

115
4. TV uzatkich modulyatori kirishidagi va chiqishidagi signallar spektrlari 
qanday ko‘rinishga ega? 
5. Raqamli televizion tizimning tuzilish sxemasini tushuntiring.
6. Raqamli TV aloqa tizimining uzatish qismi qanday qismlardan tashkil 
topgan? 
8. Signalga analog kvadraturali ishlov berishli uzatkichning tuzilish 
sxemasining ishlash prinsipini tushuntiring. 
9. Signalga raqamli kvadraturali ishlov berishli uzatkichning tuzilish 
sxemasining ishlash prinsipini tushuntiring. 
10. TV signallarni optik uzatish tizimining umumlashtirilgan tuzilish 
sxemasining ishlash prinsipini tushuntiring. 
 
 
 
 

---

116
8. ANALOG VA RAQAMLI RADIOESHITTIRISH UZATKICHLARI 
8.1. Radiouzatishning umumiy tuzilish sxemasi
Radiouzatkich bu uzatish antennasining kirishiga beriladigan signalni 
shakllantirish uchun qurilma hisoblanadi (8.1- rasm). Odatda qo‘zg‘atkich (yuqori 
stabillikli zarur chastotali tebranishlar generatori), quvvat kuchaytirgichi va 
modulyatordan 
(tashuvchi 
tebranishni 
berilgan 
qonun 
bo‘yicha 
modulyasiyalaydigan blok) tashkil topadi. Radiouzatkichlar radioaloqaning barcha 
turlarida, radiolokatsiya, radionavigatsiya televideniye va radioeshitttirish, aniq 
vaqt xizmatlari va boshqa sohalarda keng qo‘llanadi.
8.1- rasm. Radiouzatishning soddalashtirilgan umumiy tuzilish sxemasi 
Radioeshittirish 
uchun 
quyidagi 
chastotalar 
polosalari, 
tashuvchi 
chastotadagi nurlanish quvvati va modulyatsiyalash turi ko‘zda tutilgan: 
− 
150…285 kGs – kilometrli to‘lqinlar diapazonida (boshqa nomi – uzun 
to‘lqinlar), quvvvati - 500 kVt gacha, modulyatsiyalash - amplitudaviy; 
− 
525…1605 kGs – gektometrli to‘lqinlar diapazonida (o‘rta to‘lqinlar), 
quvvvati - 500 kVt gacha, modulyatsiyalash - amplitudaviy; 
− 
3,95…26,1 MGs (alohida oraliqlar) - dekametrli to‘lqinlar diapazonida 

---

117
(qisqa to‘lqinlar, quvvvati - 500 kVt gacha, modulyatsiyalash - amplitudaviy; 
− 
66…73 va 87,5…108 MGs - metrli diapazonda (UQT ChM uzatish), 
quvvvati - 15 kVt gacha, modulyatsiyalash - chastotaviy. 
Radioeshittirish yer sharidagi juda katta hududlarni qamarab oladigan global 
radiotexnik tizimlarga kiradi. Turli davlatlarda radiouzatish uzatkichlarining 
chastotalarini taqsimlanishi va ishlash vaqti a’zosi O‘zbekiston hisoblanadigan 
Xalqaro elektr aloqa ittifoqi doirasidaga xalqaro kelishuvlar orqali belgilanadi. 
Bunday kelishuvlar tufayli tinglovchilar radiostansiyalarni qabul qilishida o‘zaro 
radiohalaqitlar imkoniyati kamayadi. Dunyoda hech kim xalqaro va davlat 
organlari bilan muvofiqlashtirmasdan radioeshittirish bilan shug‘ullanish huquqiga 
ega emas. 
Eng oddiy past quvvatli uzatkichning prinsipial sxemasi 8.2- rasmda, undagi 
elementlarning joylashishi esa 8.3- rasmda keltirilgan bo‘lib, unda uzatkichning 
PCh va YuCh qismlari turli ranglar bilan ajratilgan. 
8.2- rasm. Past quvvatli uzatkichning prinsipial sxemasi

---

118
8.3- rasm. Past quvvatli uzatkichda elementlarning joylashishi