Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

YEVROPOSENTRIZM
— G‗arbiy Yevropa madaniyati butun insoniyat uchun 
na‘muna, deb qarovchi konsepsiya. Unga ko‗ra g‗arbiy Yevropa – jahon taraqqiyoti 
markazidir. 
YOPIQ VA OCHIQ JAMIYATI
— fanga K.R.Popper tomonidan kiritilgan 
bo‗lib, taraqqiyotning turli bosqichlarida turli jamiyatlarning madaniy-tarixiy va siyosiy 
tasvirlanishi ifoda etiladi. Ochiq jamiyat – demokratik jamiyat bo‗lib, tashqi muhit 
sharoitlarida oson o‗zgaruvchi va moslashuvchi, tanqidni yorib o‗tmoqqa moslashgan 
jamiyat, yopiq jamiyat esa dogmatik-avtoritar rejim asosida bo‗lib, sehrli (magik) 
tafakkur, dogmatizm va kollektivizm tamoyillari bilan xarakterlanadi. Ochiq jamiyat 
olamni ratsional anglash, kritisizm va individualizm tamoyillari bilan xarakterlanadi. 
K.Popper yopiq jamiyatlarga o‗zining siyosiy va ijtimoiy kelib chiqishidan turlicha 
bo‗lgan davlatlarni kiritadi, bularga Sparta, Prussiya, chor Rossiyasi, natsistlar 
Germaniyasi, Sovet Ittifoqini kiritadi. Ochiq jamiyatga qadimgi Afina va g‗arb 
rivojlangan davlatlarini kiritadi. Y.va.o.j. konsepsiyasi hozirgi zamon davlatlarining 
ideologik siyosiy va ijtimoiy-psixologik nuqtai nazardan o‗rganish uchun asosiy 
omillardan biri hisoblanadi. 
YOSH BUXOROLIKLAR
— Buxoro amirligidagi jadidlar partiyasi (firqasi). 
Dastlab ―Tarbiyai atfol‖ (―Bolalar tarbiyasi‖) maxfiy jamiyati shaklida tuzilgan. 1910-
1920-yillarda ―Yo.b.‖ partiyasi deb atalgan. Unga taraqqiyparvar ziyolilar, savdogarlar 
va shahar kambag‗allari vakillari kirgan. Ular boshida mavjud amirlik tuzumi doirasida 
demokratik islohotlar o‗tkazish, konstitutsiyaviy monarxiya o‗rnatish orqali amirning 
mutlaq hokimligini cheklab qo‗yish tarafdori bo‗lgan. Abdulvohid Burhonov, Mukammil 
Burhonov, Sadriddin Ayniy, Usmonxo‗ja Po‗latxo‗jaev (Usmon Xo‗ja), Otaulla Xo‗jaev, 
Ahmadjon Hamdiy (Abusaidov), Homidxo‗ja Mehriy, Musa Saidjonov, Mirzo Siroj 
Hakim Yo.b.ning dastlabki tashkilotchilari edi. Keyinchalik uning faoliyatida Fitrat, 
Fayzulla Xo‗jaev va Muhiddin Mansurov katta rol o‗ynashdi. Yo.b. iqtidorli yoshlarni 
Istanbul, Qozon, Ufa, Boqchasaroyga o‗qishga jo‗natdi. Ular partiyaning moddiy 
mablag‗i hisobidan ta'lim olishgan. Fayzulla Xo‗jaev va Muhiddin Mansurov partiyaga 
katta mablag‗ ajratgan. 1914-yildan boshlab Yo.b. ma‘rifatchilikdan siyosat sohasiga 
o‗tdilar. Yo.b. amirlik tuzumini isloh qilish to‗g‗risida dadil fikrlar bilan maydonga 
chiqishdi. Ularning ijtimoiy, siyosiy, ma‘rifatparvarlik faoliyati partiya mazmunida 
endilikda yangicha maqsad va yo‗nalish kasb etdi. Biroq ularning ma‘rifatparvarlik 
intilishlari avval Amir Abdulahad, so‗ngra uning o‗g‗li Olimxon tomonidan katta 
qarshilikka uchradi. 1917-yil fevral inqilobi Yo.b. ichida kuchlar nisbatining qayta 
guruhlanishini tezlashtirdi. Yo.b. partiyasining a'zolari 1920-yil 11-sentabrda umumiy 
asosda Buxoro kompartiyasi safiga kirdi.
YOSH XIVALIKLAR
— Xiva xonligida jadidlar tashkil qilgan partiya (firqa) 
(1914-21). O‗z safida milliy ziyolilar, hunarmand, dehqon, savdogarlar, islom ulamolari 
va ayrim davlat amaldorlarini birlashtirgan. 1914-yil avgustda Yo. x. partiyasiga 
Polvonniyoz hoji Yusupov asos soldi. Jumaniyoz Boboniyozov, Bobojon Yoqubov, 
Jumaniyoz Sultonmurodov, Nazir Sholikorov, Sultonqori Jumaniyozov, Xudoybergan 
Devonov, Husaynbek devonbegi Matmurodov, Muhammadyorxo‗ja Abdullaev