O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta masxus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti u. V. G‘afurov, M. Sh. Xalilov, Sh. Boymurodov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Soliqqa tortiladigan iqtisodiy faoliyatni qasddan deklaratsiya qilmaslik.
|
122 13.1-jadval. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini to‘lashdan ozod qilish (Soliq kodeksining 180-moddasi) To‘lig‘icha Qisman xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalarining boshliqlari va xodimlari, konsullik muassasalarining mansabdor shaxslari, ularning o‘zlari bilan birga yashaydigan oila a’zolari, agar ular O‘zbekiston daromad olingan har bir oy uchun eng kam ish haqining to‘rt baravari miqdoridagi daromadlar bo‘yicha 2. Soliqqa tortiladigan iqtisodiy faoliyatni qasddan deklaratsiya qilmaslik. Deklaratsiyalash jismoniy shaxs o‘tgan yilda olgan barcha daromadlarini, shuningdek ulardan to‘langan soliqlarni qayd etishni nazarda tutadi. Deklaratsiyadagi ma’lumotlar to‘lov manbai buxgalteriyasi tomonidan berilgan oylar bo‘yicha hisoblangan daromadlar Rasshifrovkasi bilan birga To‘langan daromadlar va ushlab qolingan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i summalari to‘g‘risidagi ma’lumotnoma asosida aks ettiriladi. Dividendlar tarzidagi daromadlarni deklaratsiyada aks ettirish. Dividendlar mulkiy daromadga kiradi va jismoniy shaxsning jami daromadiga kiritiladi. Dividendlardan soliqni to‘lov manbai 10%lik stavkada ushlab qoladi. Jismoniy shaxslarning dividendlar tarzida olingan va dividend to‘lagan yuridik shaxsning ustav fondiga yo‘naltirilgan daromadlari soliq solishdan ozod qilingan (Soliq kodeksining 179-moddasi ¬19-bandi). Ushbu imtiyoz o‘tgan yillarning taqsimlanmagan foydasi ustav fondini (kapitalini) ko‘paytirishga yo‘naltirilganda qo‘shimcha aksiyalarning qiymati yoki aksiyalarning nominal qiymatini ko‘paytirish tariqasida olingan daromadlarga ham tatbiq etiladi. Imtiyoz qo‘llanganda soliq solinmaydigan daromad summasi deklaratsiyaning II bo‘limi 12- bandi «d» kichik bandida ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak. Deklaratsiyada dividendlar tarzidagi daromadlar va ulardan ushlab qolingan soliqlar to‘lov manbaidan qat’i nazar deklaratsiyaning I bo‘limi 6-bandida qayd etilgan bo‘lishi lozim. Shuningdek imtiyozlar – soliq solinadigan daromad bo‘lmaganda ham ular jami daromadning umumiy summasi tarkibida III bo‘limning jadvalida ko‘rsatiladi. Dividendlardan ushlab qolingan soliq summasi hisoblangan 123 va to‘langan soliqning umumiy summasida ko‘rsatiladi. Imtiyoz qo‘llanishi sababli dividendlardan soliq ushlanmagan hollarda III bo‘limning jadvalida ularning summasi faqat jami daromad va undan chegirmalar tarkibida ko‘rsatiladi. Yurtimizda aholining real daromadlarini ko‘paytirish va uni erkin tasarruf etish uchun barcha shart-sharoit yaratilgan. Jumladan, amaldagi mehnat qonunchiligiga ko‘ra, jismoniy shaxslar asosiy ish joyidan tashqari, boshqa korxona yoki tashkilotda o‘rindoshlik asosida, shuningdek, o‘ziga tegishli mol-mulkni ijaraga berish, qonunda taqiqlanmagan boshqa faoliyatlar bilan shug‘ullanib, cheklanmagan miqdorda daromad olishlari mumkin. Bu daromad esa deklaratsiya asosida soliqqa tortilib, u O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi hamda boshqa qonun hujjatlarida belgilangan me’yorlar asosida tartibga solinadi. Ma’lumki, O‘zbekiston Respublikasi rezidentlarining Soliq kodeksining 189- moddasida qayd etilgan daromadlariga deklaratsiya asosida soliq solinadi. Mulkiy, fan, adabiyot va san’at asarlarini yaratganlik hamda ulardan foydalanganlik uchun mualliflik haqi tariqasida olingan daromadlar, asosiy bo‘lmagan ish joyidan moddiy naf tarzida, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi hududidan tashqaridagi, ya’ni soliq agentlari bo‘lmagan manbalardan ko‘rilgan daromadlar shular sirasiga kiradi. Jismoniy shaxslar ushbu daromadlari bo‘yicha jami yillik deklaratsiyani doimiy yashash joyidagi davlat soliq xizmati organiga hisobot yilidan keyingi yilning 1 aprelidan kechiktirmay taqdim etishi lozim. Shu o‘rinda ta’kidlash joizki, agar jismoniy shaxsning asosiy bo‘lmagan ish joyidan olgan daromadidan, uning arizasiga ko‘ra, eng yuqori stavkada soliq ushlab qolingan bo‘lsa, deklaratsiya taqdim etilmaydi. Mol-mulkini ijaraga berish orqali daromad olayotgan jismoniy shaxslar esa bunday daromad paydo bo‘lgan kundan boshlab birinchi oydan so‘ng besh kun ichida dastlabki deklaratsiyani topshirishi kerak. Agar mol-mulkni ijaraga berishdan daromad olish tugasa, bu haqda doimiy yashash joyidagi davlat soliq xizmati organini yozma ravishda xabardor qilishi shart. Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 574, 603- moddalari hamda Uy-joy kodeksining 86-moddasida fuqarolar o‘rtasida tuzilgan ko‘chmas mulkni — uy-joyni va noturarjoyni ijaraga berish shartnomasi notarial tasdiqlanishi shartligi belgilab qo‘yilgan. Ijara shartnomasining bo‘lmasligi yoxud uning majburiy notarial tasdiqlanishiga rioya qilmaslik O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 1591-moddasiga muvofiq, eng kam ish haqining besh baravaridan o‘n baravarigacha miqdorda jarima solinishiga sabab bo‘ladi. Jismoniy shaxslar daromadlari to‘g‘risidagi deklaratsiya asosida hisoblab chiqarilgan daromad solig‘ini o‘tgan soliq davridan keyingi yilning 1 iyunidan kechiktirmay to‘lashlari kerak. Daromadlari to‘g‘risidagi deklaratsiyani o‘z vaqtida taqdim etmagan yoki uni atayin noto‘g‘ri to‘ldirgan fuqarolarga nisbatan esa, Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksga binoan, eng kam ish haqining bir baravaridan uch baravarigacha miqdorda jarima qo‘llaniladi. 124 O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 181-moddasiga ko‘ra, mol- mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlarga jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining belgilangan eng kam stavkasi bo‘yicha soliq solinadi. Joriy yilda bu stavka 7,5 foiz etib belgilangan. Shu bilan birga, amaldagi qonunchilikda jismoniy shaxslar tomonidan turarjoylarni ketma-ket keladigan o‘n ikki oylik davr ichida bir martadan ortiq realizatsiya qilishdan olinadigan daromadlariga ham soliq solinishi qayd etilgan. O‘n ikki oylik davr esa turarjoyning birinchi marta realizatsiya qilingan sanasidan boshlab hisoblanadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|