Biokimyo va molekulyar

 
 
 
 
 

---

133 
36-rasm. RsfS (= RsfA) ta'sirida ribosomaning dissotsilanish mexanizmi . 
6.2.
§. Rekognitsiya
 
Aminokislotalarning faollashuvi va rekognitsiyasi 
Hujayra sitoplazmasida aminokislotalar puli erkin holatda b
о‘lmay
, balki 
aminoatsil-t-RNK 
kо‘rinishida
bо‘ladi
. Aminokislotalarning bu holati ularni 
metabolitik jarayonlardan saqlanishini va oqsil sintezini boshlab berishga 
qaratilgan. Aminokislota-t-RNK kompleksi aminokislotani faollantirishga va 
uni maxsus t-RNK ni topib, birlashishini (rekognitsiya) 
ta’minlaydi
. Mazkur 
jarayon aminoatsil-t-RNK-sintetaza (ARS-aza) fermenti ishtirokida sodir 
bо‘ladi
. Bu fermentlarda ikkita faol markaz 
bо‘lib
, biri maxsus t-RNK uchun 
bо‘lsa
, ikkinchisi esa muayyan aminokislotaga 
mо‘ljallangan
bо‘ladi
. Shunday 
qilib, hujayrada 20 dan kam 
bо‘lmagan
ARS-azalar borligi aniqlangan. 
Aminokislotalar ribosomaga borib, peptidlar hosil qilguncha bir necha 
bosqichlardan 
о‘tishi
zarur: 
H C
R
NH
2
COOH + O P~O
OH
OH
P~O P
O
OH
O
OH
O CH
2
H
H
OH
OH
Аденин
H
H
O
Аминокислота
АТФ
Аминоацил-т
-
РНК
-
синтетаза
АТФ
H
2
N C
R
H
CO~O
O
H