Sovuq urish Sovuq urishi past harorat ta’sir etganda kelib chiqadi. Bunda
bemor a’zolarini noqulay sharoitlarda: ho‘l, tor poyafzal kiyish,
holdan toyish, 40 °C dan yuqori haroratda ham sovuq urishi
mum kin. Kopincha, qo‘l va oyoqlarning barmoqlari, quloq, bu-
run uchini sovuq uradi.
Sovuq urishining tortta darajasi farqlanadi.
1-darajada terining oqarishi va sezuvchanligining yo‘qolishi
bilan xarakterlanadi. Bemor isitilgandan keyin badan terisining
shu qismi qizil-ko‘kimtir bo‘lib qoladi, ozgina shishadi va quriy-
di. Sogayishdan oldin odam sovuqqa sezgir bo‘lib qoladi, ba’zan
terining rangi ko‘kimtir bo‘lib qoladi.
2-darajada qon aylanishining chuqur buzilishi kuzatilib, keyin-
roq tiniq suyuqlik bilan to‘lgan pufaklar hosil bo‘ladi. Pufaklar
atrofidagi teri ko‘kimtir-qizil tusga kiradi. Infeksiya tushmasa,
o‘rta hisobda 2 hafta ichida bitadi.
3-darajada teri va uning ostidagi to‘qimalar irib nekrozlana-
di, jonsizlanish gemmoragik suyuqlik bilan tolgan yumshoq pu-
faklar hosil bolishi bilan xarakterlanadi. Bu pufaklar po‘stloq
paydo bo‘lishiga olib keladi. O‘lgan to‘qimalar ko‘chib tushgan-
dan so‘ng ularning ornida chandiqlanish boshlanadi. Jarohat 1–2
oy ichida bitadi.
4-darajada nekroz chuqur joylashgan to‘qimalar, shu jumla-
dan, su yak larni ham qamrab oladi. Tananing shikastlangan qis-
mi to‘q ko‘kim tir rangga, qoramtir suyuqlikka tola pufaklar bi-
lan qoplanadi. Pufaklar sovuq olishidan 2 haftadan keyin paydo
bo‘ladi. Keyinroq shikastlangan qism qurib ko‘chib tushadi.
Sovuq urishda bemorning ahvoli uning darajasiga bog‘liq.
Sovuq urishning dastlabki ikki darajasida bemorning umumiy
ahvoli unchalik ogir bolmaydi, keyingi darajasida toksemiya va
infeksiya qo‘shilishiga bog‘liq holda klinikasi namoyon bo‘ladi
– yuqori harorat, holsizlik, ishtaha yo‘qligi, leykositoz, E.Ch.T
oshishi va hokazo.