―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

9.12-jadval
Quyida yuqori tarkibli azot va sifatli gidrotozalash mahsulotining gidrotozalash 
gazoyli ma‘lumotlari keltirilgan. 
 
Ko‗rsatgichlari 
Chopish sanog‗i 
№ 1 
№ 2 
№ 3 
№ 4 
Jarayonning parametrlari 
Harorat, 
o
C 
Bosim, MPa 
Sirkulyatsiya gazining miqdori, m
3
/m
3
xom-ashyo 
Vodorodning parsial‘ bosimi, MPa 
H
2
sarfi, m
3
/m
3
xomashyo 
H
2
sarfi, % (massasiga nisbatan) 
368 
5,3 
229 
4,22 
39 
0,37 
368 
7,0 
253 
5,55 
65 
0,61 
396 
7,0 
262 
5,55 
86 
0,82 
396 
7,0 
607 
4,99 
100 
0,94 
Gidrogenezatlarni sifati 
15
0
C dagi zichligi, kg/m
3
Anilina nuqtasi, 
0
C 
Miqdori, % (massasiga nisbatan) 
oltingugurt 
umumiy azot 
932 
63 
0,14 
0,32 
929 
66 
0,08 
0,25 
919 
63 
0,03 
0,17 
905 
65 
0,024 
0,047 
Qurilmaning quvvati 
Ko‗pgina zavod qurilmalarida gidro-oltingugurtsizlashtirish yoki 
gazoyllarni gidrotozalash, shu jumladan kuniga xomashyoni 1000 dan 7000 
tonnagacha vakuumli tozalash jarayonlari olib boriladi. Bularda ko‗pchiligi ikki 
yoki uch qatlamli katalizator reaktorlari qo‗llaniladi, gaz-xomashyo 
aralashmasini aksial kiritish va chiquvchi oqim orqali aralashmalarni 
taqsimlaydi. Katalizatorlarning oraliqlarga sovituvchi vodorod-tarkibli gaz 

---

385 
(kvenching-gaz) kiritiladi - olib chiqiladigan sirkulyatsiya gazining bir qismi 
yangisi bilan aralashtiriladi. Masalan: bir qurilmaning quvvati 7000 t/kun bo‗lib, 
gazoylni chuqur oltingugurtsizlashtirish faqat bir reaktorda 90%ga (massasiga 
nisbatan) ishlaydi. Reaktor (diametri 4,2 m.ga yaqin, devorning qalinligi 140 
mm, massasi 200 t.dan katta [21]). 
Zmeyevik quvurli pechlaridagi massali tezlik 
Quvurli pechlarning hisobida qizdiruvchi pechlarning o‗lchamlarini va 
parallel oqimlarni sonini tanlash hamda asoslash eng muhim bosqich 
hisoblanadi. Xomashyo aralashmasini qizdiruvchi quvurlardagi solishtirma 
massali tezligining qiymati 264 dan 352 kg/sm soat chegarasida gidrotozalash
va gidrokreking qurilmalarida foydalaniladigan namunali xomashyo pechlari 
ko‗rinishida qaraladi. Katalitik riforming qurilmalarida qo‗llanilishda bo‗lgan 
quvurli pechlarda (xomashyo va qaytadan qizdiriladigan) solishtirma massali 
tezligining qiymati [79—123 kg/sm soat)] kichik qiymatlarda olib boriladi. 
Namunaviy gidrotozalash va gidrokreking qurilmasida xomashyo pechlarining 
radiant quvurlarini sirtidagi o‗rtacha solishtirma issiqlik kuchlanishi 113,5 MDj 
kattaligida hisoblanadi.