Pedagogs international research journal

PEDAGOGS 
 international research journal
www.pedagoglar.uz
 

Volume-3, Issue-1, February–2022
 
126 
ta'sirida lakmus qizil rangga, metiloranj pushti rangga kiradi, fenolftalein esa 
rangsizligicha qoladi. Bunga ishonch hosil qilish uchun quyidagicha tajriba 
io'tkazamiz. Oltita probirka olib, ularni shtativga uchtadan qilib lalohida-alohida 
joylashtiramiz. Birinchi uchta probirkaga xlorid |kislotaning suyultirilgan 
eritmasidan 1 ml dan, ikkinchi uchta probirkaga sulfat kislotaning suyultirilgan 
eritmasidan 1 ml dan 'quyamiz. Xlorid kislota eritmasi quyilgan birinchi probirkaga 
lakmusning binafsha rangli eritmasidan, ikkinchi probirkaga fenolftalein 
eritmasidan, uchinchi probirkaga esa metiloranj eritmasidan 3 tomchidan tomizib 
chayqatamiz. Xuddi shunday [tartibda sulfat kislota eritmalariga indikatorlar 
eritmalaridan tomizib chayqatamiz.Kislotalarning metallarga ta'siri. Kislotalarning 
eng muhim kimyoviy xossalaridan biri metallar bilan o'zaro ta'siriashishidir.Bunga 
bir necha misollarni ko'rib chiqamiz.8 ta probirka olib, shtativga ulami 4 tadan ikki 
qator qilib joylashtiramiz; Ikkala qatordagi probirkalaming birinchisiga magniy, 
ikkinchisiga mx, uchinchisiga temir, to'rtinchisiga esa mis bo'lagidan solamiz. 
Birinchi qatordagi probirkalarga xlorid kislotaning suyultirilgan eritmasidan 1 ml 
dan quyamiz. Bunda har ikkala qatordagi dastlabki uchta probirkada reaksiya sodir 
bo'lganligini, 
to'rtinchi 
probirkada 
esa 
o'zgarish 
bo'lmaganligini 
ko'ramiz.Reaksiyalar to'xtagandan keyin hosil bo'lgan eritmalardan bir necha 
tomchisini shisha plastinka ustiga tomizib, ularni bug'latamiz. Shisha plastinka 
ustida quruq moddalar (tuzlar) qoladi. Siz kuzatgan tajribalarda sodir bo'lgan 
kimyoviy reaksiyalar quyidagi tenglamalar bilan ifodalanadi: 
2HCl+Mg=MgCl2+H2 (gaz ajraladi) H2S04+Zn=ZnS04+H2 (gaz sekinroq 
ajraladi) 
2HCl+Fe==FeCl2+H2 (gaz sekin ajraladi) 2HCl+Cu (vodorod ajralmaydi)
Kislotalar bilan metallar orasidagi kimyoviy reaksiyalarf ancha mukammal 
o'rgangan rus olimi N. N. Beketov metallami™ kislotalar molekulasidan vodorodni 
va birikmalardan bir-birie siqib chiqarish qatorini tuzdi: 
Cu. Hg, Ag, Pt. Au K.Na,Mg,Al,Zn.Fe,Ni,Sn,Pb,H 

---