O lingan tajriba natijalari grafikka jo ylan ad i. G rafikning
abssissa o ‘qiga konsentratsiya (C ), ord in ata o ‘qiga
esa tezlik
q iy m ati (V) q o ‘yiladi.
Reaksiya tezligining tem peraturaga bog‘liqligi
T ajrib a u c h u n su y u ltirilg an (1:200) n a triy tio sulfat va
sulfat kislo ta e ritm a si o lin a d i. U c h ta raq a m la n g a n p ro -
b irk alarga 10 m l d a n n atriy tiosulfat
eritm asid an va u c h ta
b o sh q a p ro b irk ag a 10 ml d a n su lfat k islo ta e ritm a sid a n
quying va ularni uch juftga ajrating. 1-juftlikdagi 1-probir-
kaga n a triy tio su lfa t va 2 -p ro b irk a g a sulfat kislota e rit
m asid a n solib lab o ra to riy a te m p e ra tu ra s id a suyu qliklarni
b ir-b irig a
quying va c h a y q atib , k islo ta quyilgan v a q td an ,
loyq a hosil b o ‘lg u n ch a k etg an v a q tn i an iq lang . Ik k in ch i
ju ftd ag i p ro b irk alarn i suvli kim yoviy
stakanga tushiring va
te m p e ra tu ra s in i uy te m p e ra tu ra s ig a n isb a ta n 10°C ga
k o ‘taring . P ro birk adag i su y u q lik larn i b ir-b irig a quying va
q u y g a n d a n boshlab loy qa hosil b o ‘lg u n ch a sa rf b o 'lg a n
v a q tn i aniq lan g. U c h in c h i ju ftd a g i p ro b irk a la rn in g te m
p e ra tu ra s in i h a m uy te m p e ra ^ ra s ig a n isb atan 20°C ga
k o ‘taring va loyqa hosil b o ‘lguncha ketgan vaqtni aniqlang.
O lin g an n a tija la rn i quyidagi jad v a lg a yozing.
№
Na2S20 3
eritmasi
hajmi, ml
h
2
s o
4
eritmasi
hajmi, ml
r
£
Tempe
ratura,
"C
Loyqa
hosil
bo’lguncha
ketgan vaqt,
t, sek
Reaksiya
tezligi shartli
birliklarda,
V = l / t
1
10
10
#
2
10
10
3
10
10
Bu tajrib a u c h u n reaksiya tezligi
b ila n te m p e ra tu ra
orasidagi b o g 'liq lik n i izoh lov ch i grafikni tuzing. B uning
u ch u n abssissa o ‘qiga m a ’lum m assh tab d a te m p e ra tu ra n i,
ordinata o'qiga
esa reaksiya tezligi
V= \ / t
qiymatini q o‘ying.
K o ‘p c h ilik kim yoviy reaksiyalar u c h u n te m p e ra tu ra koef-
34
fitsiyenti qan d ay qiym atga ega b o ‘ladi? K im yoviy reaksiya
tezlig in in g te m p e ra tu ra koeffitsiyenti:
Y = t +
1 0 ° /К fo r
m u la b o ‘yicha hisoblanadi.
R eaksiya tezligining m oddalar m aydalanish darajasiga
bog ‘liqligi.
T exnik ta ro z id a 0,1 g yaxlit m a rm a r p a rc h a sin i to rtib
oling va quruq probirkaga soling. Xuddi shuncha og‘irlikdagi
k u k u n holid agi m a rm a rn i h am to rtib o lib , q u ru q p ro b ir
kaga soling: ularga 1 ml d an 10% li (yoki 2 n) HC1 eritm a
sid an quyib, h a r qaysi p robirkadagi
reaksiyaning borishini
s e k u n d o m e r y o rd am id a qayd eting. H a r ikkala reaksiya
tezligi
V —\ / t
form u la b ila n hisoblab chiq arilad i. Reaksiya
tezligi qaysi h o ld a tez yoki qaysi h o ld a
sek in ro q borishini
ku zatin g . R eaksiya ten g la m a sin i yozing. B u la rd a n b irid a
reaksiya tezligini k atta b o ‘lishiga sabab nim a?
Dostları ilə paylaş: