212
4-ilova
Rivojlanishning barqarorligini tahlil va prognoz qilish uchun
O’zbekiston makroiqtisodiy modelini ishlab chiqish
Xakimov O.
Taqdimot tarkibi:
1.Mavjud
makro
iqtisodiy
modellar
shahi.
2.O’zbekistonda ishlab chiqilgan makroiqtisodiy modellar sharhi.
3.Prognoz
qilish
jarayonining
tarkibi.
4.Makroiqtisodiy
modelning
nazariy
tarkibi.
5.Makroiqtisodiy
indikatorlar
dinamikasi
va
prognozi.
6.Omillarni qisqa muddatli va uzoq muddatli tahlil qilish.
7.Xulosalar va tavsiyalar.
8.Modelni takomillashtirsh va uni yanada rivojlantirish.
O’zbekistonda ishlab chiqilgan makroiqtisodiy modellar sharhi
Nomi
Iqtisodiy siyosat Indikatorlar
Muvozanat shartlari
Umumiy
muvazanat
modeli (CGE)
Narx-navo,
Tashqi iqtisodiy,
Valyuta,
Investistiya,
Soliq, Byudjet
Band bo’lganlar
daromadlarini
tartibga solish,
Iste’molchilar
uchun
afzalliklarni
shakllantirish
Tarmoq, eksport-
import narxlari,
tarif stavkalari.
Ayirboshlash
kursi. Yalpi
investistiyalar.
Soliq stavkalari.
Davlat
xarajatlari. Ish
haqi. Iste’mol
tarkibi
Tovar bozorlarida va
ishlab chiqarish
omillari bozorlarida
talab va taklifning
muvofiqligi
To’lov balansining
joriy hisobvarag’i
Davlat byudjeti
taqchilligi
Moliyaviy
dasturlash
(FP)
CGEdagi
kabilar
(optimizastiya
parametrlaridan
tavshqari) va
O’shalar va
qo’shimcha
ravishda foiz
stavkasi, pul
massasi,
Investistiyalar va
jamg’armalar, to’lov
balansi va davlat
byudjetining
muvоzanatlashganlik
217
Mavjud makroiqtisodiy modellar sharhi
Nazariy asoslanganlik
Yuqori (ayniqsa CGE uchun)
Ma’lum modellarni O’zbekiston
uchun alohida xatti-harakat
boshqaruvlar bilan uyg’unlashtirish
Empirik o’zaro
aloqalarning nazariy
o’zaro aloqalardan ustunligi
Modelning o’lchamliligi va axborot talablari
Eng yuqori (ayniqsa
CGE
uchun)
Past
Cheklangan
Tadqiqotlarni o’tkazish vaqti bilan
cheklangan
Iqtisodiyot vazirligining talablariga
muvofiq va ishlab chiquvchilar
tomonidan tashabbus tartibida
ahyon-ahyonda
foydalaniladi
Ahyon-ahyonda (masalan,
o’tkazmalar bo’yicha) va har yili
foydalaniladi
218
Aholi talabi nazariy modellarining sharhi
Aholi iste’moli modellari
Endogen o’sish
iste’molining
hayot siklining
konsepsiyasi
asosida
Uy xo’jaliklari
budjetlarini
tekshirishga
asoslangan
modellar
Ilgarilab boruvchi
indikatorlarga
asoslangan
modellar
Modelyan
Angulis Diton
modeli
I. Fisherning
vaqtlararo
modeli
Emerging market
economies (Xitoy
va Hindiston)
modellari
Rivojlangan
mamlakatlar
(AQSH va
G’arbiy Yevropa)
uchun modellar
Klassik
modellar
Keyns absolyut
daromad
modeli
C = a+c(Y)
Dyuzen-
berrining
nisbiy daromad
modeli
C1 = a + (1-s)
Yd1 + bCh
M. Frendmanning permanent
daromad modeli C1 = a + (1-s)
Yperm + (1-s) Ytrans
Vaqt
qatorlariga
asoslangan
modellar
Moliyaviy
aktivlar
ma’lumotlaridan
foydalangan
holda
tuzilgan
modellar
Daromadlar
to’g’risidagi
ma’lumotlardan
foydalangan
holda tuzilgan
modellar
Nazariy belgi
bo’yicha
Axborot manbai
bo’yicha