Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti stansiya va podstansiyalarning elektr qismi

 
Laboratoriya ishining dasturi 
 
1. Eruvchan saqlagichlarning pasport ma‟lumotlari bilan tanishish. 
2. Eruvchan saqlagichlarni tavsifini o`rganish. 
Ishni bajarish tartibi. 
 
1. Eruvchan elementning ximoya tavsifi (ampersekund)ni olish.
2. 11.1 - rasmda ko`rsatilgan laboratoriya stendida yigiladi. 
Bunda, 
PT-pasaytiruvchi transformatorlar (OSVU - 0,5; 220G`12V); 
LATR-laboratoriya avtotransformatori; 
SAS-so`shimcha aktiv qarshilik (5 Om); 
A-ampermetr; 
S-saqlagich; 

---

Alyumin yoki mis simlardan kesim yuzasi 0,1 dan 1 millimetrgacha bo`lgan
eruvchan qaslagich tayyorlanadi. Uning ximoya tavsifini olish uchun quyidagi 
ishlar amalga oshiriladi. 
Sim qissichlarga mahkam ulanadi; 
Biriktirib - uzgich ulanadi; 
Elektr tarmoqka kuchlanish beriladi va LATR yordamida tok 30A
belgilanadi. Shundan so`ng, eruvchan element biriktirgich - ajratkich orqali 
ajratiladi va eruvchan elementning erish vaqti elektr sekund o`lchagich yordamida 
aniqlanadi; 
Har hil toklarda laboratoriya natijalari bir necha marotaba olinadi va 
olingan qiymatlar 11.1-jadvalga yoziladi. 
11.1-jadvaldan foydalanib, eruvchan elementning erish vaqti bilan tokning 
mikdori orasidagi egri chiziq kuriladi. 
Eruvchan elementning nazariy himoya tavsifi 11.2 - rasmda o`z aksini 
topgan (bunda Imin eng kichik toki). 
Saqlagichning eng kichik erish toki - bu shunday tokki, eruvchan element 
qizil rangga kirguncha qiziydi, lekin erimaydi. Kichik erish toki - bu elektrqurilma 
yoki elektr tarmoqni katta miqdoridagi yuklanish toki tushuniladi. U xolda, 
saqlagich - elektr qurilmani himoya qila olmaydi va o`z ish faoliyatini tugatadi. 
Ba'zi bir saqlagichni eruvchan elementiga sharsimon element qo`yiladi. Sharsimon 
qalayli eruvchan element agar,ungao`rnatiladigan miqdordan ortis tok o`tishi 
natijasida u erib, tarmoq yoki elektr qurilmani bir marotaba himoyalashni 
ta'minlaydi. 
11.1 – jadval 
Tok qiymati, A 
30 28 26 24 
22 20 
18 
16 
Erish vaqti,sek 

---

11.1- rasm. Eruvchan elementning himoya tavsifinini oluvchi cxema 
11.2- rasm. Eruvchan elementni himoya tavsifi. 
 
Elektr tarmoqni uzishdan hosil bo`ladigan elektr yoyni o`chirish uchun 
saqlagichning ichiga mayda kvarts sumlari to`ldiriladi. Saqlagichlarning tashqi 
ko`rinishi silindr shaklida bo`lib, u chinni, shisha, fibra va boshqa elementlardan 
tayyorlanadi. 
Laboratoriya ishini o`tkazishda havfsizlik texnikasi qjdalariga qat'iy e'tibor 
qilinishi shart.