Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti stansiya va podstansiyalarning elektr qismi

Hisobotni rasmiylashtirish. 
 
Hisobotda quyidagilar ko„rsatilish lozim: Stendning elektrik sxemasi, 
generatorni tarmoqqa qo„shish, generatorning aktiv va reaktiv quvvatini rostlash, 
generatorlarning ish holatlari, sinxron kompensator ish holatida ishlayotgan 
sinxron generatorlarning V simon tavsiflarini qurish. 
Sinov savollari. 
1. Generatorlarning ish holatlarini tushuntirib bering? 
2. Generatorlarning aktiv va reaktv quvvatlarini rostlash qanday amalga 
oshadi? 
3. Sinxron generatorning asinxron yurishining yuzaga kelish sabablarini 
tushuntirib bering? 

---

3-LABORATORIYA ISHI
 
TRANSFORMATOR CHULG‘AMLARINING ULANISH GURUHLARI, 
SXEMALARI VA ASOSIY PARAMETRLARINI O`RGANISH 
 
Ishdan maqsad:
Transformator chulg„amlarining ulanish guruhlari va 
sxemalarini aniqlash usullarini o„rganish.
Qisqacha nazariy ma’lumot. 
Transformatorlarning chulg„amlari, odatda, 
yulduz Y, chiqarilgan neytralli yulduz Yo va uchburchak Δ ko„rinishidagi 
sxemalar bo„yicha ulanadi. Birlamchi va ikkilamchi chulg„amlarning EYUK lari 
(
E
1
va 
E
2
) orasidagi fazalar siljishini shartli ravishda ulanishlar guruhi bilan 
ifodalash qabul qilingan. 
Uch fazali transformatorlarning chulg„amlarini turlicha ulash yo„li bilan 
ulanishlarning o„n ikkita turli guruhini olish mumkin, bunda chulg„amlarni yulduz-
yulduz sxemasida ulashda istalgan 2, 4, 6, 8, 10, 0 juft guruhni, yulduz-uchburchak 
yoki uchburchak-yulduz sxemasida ulashda istalgan 1, 3, 5, 7, 9, 11 tok guruhni 
hosil qilinadi. 
Chulg„amning ulanish sxemasi belgisining o„ng tomoniga uning ulanish 
guruhi yoziladi.
Chulg„amlarning nol nuqtasini chiqarib, yulduz sxemasida ulash chulg„am 
neytrali erga tutashtirilishi zarur bo„lgan holda qo„llaniladi. YUK chulg„ami 330 
kV 
va 
undan 
yuqori 
kuchlanishli 
transformatorlar 
va 
hamma 
avtotransformatorlarda YUK chulg„amlari neytralini erga samarali tutashtirnsh 
shart. 110, 150 va 220 kV li tizimlar ham neytrali erga samarali tutashtirilgan holda 
ishlaydi, biroq bir fazali qisqa tutashuv tokini kamaytirish uchun transformatorlar 
neytralining bir qismi erga ulanmaydi. Chunki, chiqarilgan nol simlar izolyasiyasi, 
odatda, to„la kuchlanishga hisoblanmaydi, shuning uchun neytrali erga ulanmagan 
ish rejimida hosil bo„lishi ehtimoli bor o„takuchlanishlarni transformatorning nol 
nuqtasiga ventilli razryadniklarni biriktirish yo„li bilan kamaytirish mumkin. 
Shuningdek, to„rt simli 380/220 va 220/127 V tarmoqlarni ta‟minlovchi 
transformatorlarning ikkilamchi chulg„amidagi neytral ham erga tutashtiriladi. 10-
35 kV li kuchlanishdagi chulg„amlar neytrali erga ulanmaydi yoki sig„im toklarini 
kompensatsiya kilish uchun yoy so„ndiruvchi g„altak orqali erga ulanadi.